Een vaccin dat als het ware uitgebroed wordt in bevruchte kippeneieren. En eentje dat belooft de huidige vaccins op alle vlakken te overtreffen: goedkoper, effectiever en makkelijker te produceren. Dit weten we over het nieuwe ’supervaccin’ NDV-HXP-S.
Achter de vaccins die de eindstreep al hebben gehaald, woedt nog steeds een hevige strijd tussen een honderdtal kandidaatvaccins die in ontwikkeling zijn. Allemaal hopen ze hun achterstand te compenseren door een nog beter of makkelijker te produceren vaccin te ontwikkelen. In het peloton zit één topkandidaat verscholen. Volgens Amerikaanse experts in The New York Times wordt dit supervaccin „de gamechanger”, een vaccin van „wereldklasse.”
NDV-HXP-S begint in Brazilië, Mexico, Thailand en Vietnam aan de eerste klinische testen. Het is nog volop in ontwikkeling, maar de Amerikanen zouden weleens gelijk kunnen hebben.
De Belgische viroloog Johan Neyts (KU Leuven), die zelf aan een ander coronavaccin werkt, begrijpt het enthousiasme. Dat komt vooral door Jason McLellan, de bioloog die aan de basis staat van dit vaccin. „Hij is niet de eerste de beste. Jason kan je voor 100 procent vertrouwen. Wat hij doet, is uitstekend werk.”
McLellan effende ook al het pad voor de coronavaccins van Pfizer, Moderna en Johnson & Johnson. Met financiële steun van de Bill & Melinda Gates Foundation ging hij nog een stap verder. Het resultaat leest als een nummerplaat: NDV-HXP-S.
Hexapro (HXP-S)
Door de pandemie weten we allemaal een beetje hoe vaccins werken. Coronavirussen dringen mensencellen binnen via de kenmerkende spikes. Door deze na te bootsen, trainen de vaccins ons immuunsysteem. Enkel de uitstekels – het befaamde s-eiwit – injecteren gaat echter niet. Zo’n eiwit is niet stabiel waardoor het verschillende vormen kan aannemen. Het gevolg is dat ons lichaam vooral de foute antilichamen zou aanmaken waardoor het virus alsnog vrijspel krijgt als het binnendringt.
McLellan vond in 2015 al de oplossing. Dat was toen voor een vaccin tegen het MERS-coronavirus. „Hij dook in de moleculaire structuur van het virus en ontdekte dat je door twee bouwsteentjes te veranderen in prolines, een type aminozuur, de spikes stabiel kon houden”, zegt Neyts. De ontdekking raakte destijds ondergesneeuwd omdat MERS geen pandemie veroorzaakte. Begin 2020 werd ’2P’ wel meteen opgepikt door vaccinproducenten.
De spikes tellen gemakkelijk een paar duizend bouwblokjes. McLellan ging er altijd vanuit dat er nog ruimte voor verbetering was. In maart begon hij te verfijnen. Uiteindelijk vond hij een winnende combinatie met niet twee, maar zes prolines. Hij gaf het de naam hexapro-spike (HXP-S). Door de verder toegenomen stabiliteit zou het vaccin nog meer antilichamen opwekken. „Hoe stabieler de spike, des te beter de werking tegen varianten”, zegt Neyts.
„Als deze kennis (over spikes, red.) gecombineerd wordt met de Zuid-Afrikaanse stam dan heb je een formule voor succes.”
Kippeneieren (NDV)
Terwijl in rijke landen de vaccinatiegraad toeneemt, blijven grote delen van de wereld verstoken van coronavaccins. De massaproductie in hightech bioreactoren met vele ingrediënten komt moeizaam op gang. Het supervaccin zou echter veel gemakkelijker te produceren zijn. Het is gebouwd op een kippenvirus: het Newcastle disease virus (NDV). Het vaccin kan daardoor makkelijk geïnjecteerd worden in een bevrucht kippeneitje waarin het zich snel vermenigvuldigt. Het is een bizarre, maar beproefde techniek. „Dat gebeurt natuurlijk niet bij een pluimveehouder, maar in gecontroleerde omstandigheden. Die eitjes worden speciaal voor de vaccins gekweekt en ingevlogen”, zegt Neyts.
Veel landen hebben de nodige fabrieken staan. Daardoor is het vaccin gelijktijdig in ontwikkeling in Brazilië, Mexico, Thailand en Vietnam. In het ideale scenario zal ieder land voor zichzelf vaccins kunnen gaan produceren.
Dat kan ten vroegste vanaf eind dit jaar. „Voor België is dat (hopelijk) te laat, maar volgens huidige berekeningen zouden veel Afrikaanse landen pas in de loop van 2023-2024 gevaccineerd zijn”, zegt Neyts. „Bovendien hebben wij misschien een hervaccinatie nodig.” Er zal wel een evenwicht moeten gezocht worden tussen de productie van het coronavaccin en het griepvaccin. „Je kan niet zomaar stoppen met het maken van griepvaccins. Jaarlijks sterven gemiddeld 400.000 mensen aan influenza. Hier zal een logistieke oplossing voor gevonden moeten worden.”
Je kunt deze onderwerpen volgen
Nieuw supervaccin tegen corona leest als een nummerplaat: 'Dé gamechanger' - Dagblad van het Noorden
Read More
No comments:
Post a Comment