Mededeling op een briefje dat ik zag bij de tandarts: ‘In verband met de coronamaatregelen kunnen wij helaas geen lectuur aanbieden’. Het vermaledijde virus zal immers toch maar via zo’n oude Privé, hup, je neus in kruipen, nietwaar?
Inderdaad, niet waar. Vorige week heeft het RIVM zijn publieksteksten aangepast, en daar staat nu iets nieuws: ‘De kans dat het coronavirus sars-cov-2 zich verspreidt via pakketjes of oppervlakken (bijvoorbeeld een deurklink, winkelwagen of toetsenbord) lijkt klein.’ We hebben al die bureaus, toetsenborden, deurklinken, winkelmandjes en liftknopjes voor niks gepoetst! Dat was al min of meer bekend, maar het is voor het eerst dat het RIVM het met zoveel woorden opschrijft.
Maar wacht eens. ‘Waarom blijft handen wassen dan zo belangrijk?’, vroeg onder meer lezer Annemarie Nobel zich af. Elkaar de hand drukken doen we immers al ruim een jaar niet meer. En als het virus zich ook nog eens nauwelijks verspreidt via zaken zoals tijdschriften en winkelwagentjes, wordt al dat gewas van de handen een nogal nutteloze bezigheid.
In de wetenschappelijke literatuur zul je inderdaad geen enkel geval tegenkomen van iemand bij wie het coronavirus onomstotelijk via de handen is overgedragen, blijkt na wat speurwerk. ‘Daarvoor moet je eigenlijk een zogeheten uitdagingsexperiment doen, waarbij een geïnfecteerd persoon zijn snot aan de handen van vrijwilligers afveegt, waarna die hun vingers aflikken of in de neus stoppen’, zegt hoogleraar klinische microbiologie Heiman Wertheim (Radboud UMC) als ik hem ernaar vraag. Een experiment dat gelukkig niet snel langs de ethische commissie zal komen.
Met onschuldiger luchtwegvirussen deden wetenschappers zoiets wel. In de VS lieten onderzoekers gezonde vrijwilligers eens 12 uur lang pokeren met donoren die zich vooraf hadden laten besmetten met een verkoudheidsvirus. De helft van de proefpersonen raakte geïnfecteerd. Maar toen een verse club gezonde proefpersonen hetzelfde deed met, jawel, een plastic kraag om zodat ze niet meer aan hun gezicht konden zitten, raakte óók de helft geïnfecteerd. Raar.
Daarna gooide men het over een andere boeg. De verkouden donoren hoestten en snotterden de pokerchips en kaarten onder, waarna een derde groep gezonde vrijwilligers in een andere kamer ermee ging pokeren, terwijl ze voortdurend aan hun neus en mond zaten. Niemand raakte besmet. Bewijs dat luchtwegvirussen zich niet zozeer via de handen, maar ‘hoofdzakelijk via de aerosolroute’ verspreiden, noteerde het team.
Wat? Dus al dat ‘je handen stuk wassen’ sloeg misschien nergens op? Dat ‘behoeft nader onderzoek’, lees ik in een net verschenen kritische academische analyse. ‘Aangezien er geen overtuigend bewijs is dat dit preventiemiddel effectief is geweest in de sars-cov-2 epidemie.’ Een Canadees onderzoeksteam keek intussen naar hoeveel bewijs er inmiddels is dat handhygiëne helpt tegen griep. Het team vond zeven goede onderzoeken. Twee vonden een bescheiden effect, vijf niet.
Waarmee niet is gezegd dat handen wassen helemaal niets uitmaakt. Goedkoop, eenvoudig, ‘en algemene hygiëne is sowieso gunstig’, zegt Wertheim. Sinds de dagen van Ignas Semmelweis, de legendarische Hongaarse arts die aantoonde dat handhygiëne kraamvrouwenkoorts voorkomt, weet iedere infectioloog dat handen wassen een slok op een borrel kan schelen. Bij bacteriële infecties en darmziektes staat dat ook als een paal boven water.
Maar een beetje een reflex is het ook. Uit deze week vrijgegeven beleidsstukken, van begin vorig jaar, blijkt dat ‘handen wassen!’ het allereerste was dat het RIVM het ministerie aanraadde – mét uitroepteken erbij. Op twee: houd plekken schoon waar mensen met hun handen aan zitten. En op drie: gebruik handalcohol, en neem extra maatregelen in het ziekenhuis.
Handen wassen hoort er nu eenmaal bij, het is ‘een totaalpakket’, zegt Wertheim. Maar vraag het hem op de man af, en ook hij ziet heus wel in dat de zaak ‘best genuanceerd’ ligt. Al helemaal in een wereld waar we ook al in de elleboog niezen en elkaars handen niet eens meer aanraken. ‘In de scale of things’, zegt hij op zijn Hollands, ‘acht ik het belang van zoveel mogelijk thuisblijven, afstand houden en bij klachten laten testen groter.’
We hebben onze handen misschien voor niets 'stuk gewassen', maar niemand die het hardop zegt - Volkskrant
Read More
No comments:
Post a Comment