De besmettingen en ziekenhuisopnames lopen op, het kabinet noemt nieuwe maatregelen ‘onvermijdelijk’. Maar wat is er precies te doen tegen de herfstgolf? Vijf opties gewogen, van nietsdoen tot minilockdowns.
1| Nietsdoen
Zwaarte ingreep *
Effect *
Jawel: er is natuurlijk nog steeds de mogelijkheid om weinig extra’s te doen – en de herfstgolf nog wat meer op ons af te laten komen. De oplopende ic-bezetting valt immers nog steeds binnen de verwachting, al schurkt het aantal bezette ic-bedden (199) aan tegen de bovengrens van de RIVM-prognoses (210).
Onzeker is hoe ver die bezetting nog stijgt, zegt epidemioloog Frits Rosendaal (LUMC). Onduidelijk is immers waar we naar kijken: wat pruttelende brandhaarden, of een serieuze landelijke uitbraak. ‘Tijdens de eerste golf wist je zeker dat een eenmaal ingezette stijging verder zou oplopen. Maar nu, met alle gevaccineerden, zou het ook kunnen dat de stijging straks afvlakt, en de grafiek de vorm van een tafelberg krijgt, met een platte bovenkant.’
Het kabinet kan dus in de verleiding komen om te zeggen: we zien het nog even aan. Afgelopen lente konden we toch zeker ook meer dan 800 ic-patiënten aan, en tijdens de eerste golf ruim 1.300? Even de schouders eronder, zorghelden!
Maar zeg dat vooral niet tegen die zorghelden zelf. Door ziekteverzuim, inhaaloperaties en algehele uitputting kan de zorg 400 ic-patiënten al niet aan, klaagde ic-artsen-voorzitter Diederik Gommers al eerder. Dat is geen zieligdoenerij, vinden ook epidemiologen die zelf niet direct bij de ic-zorg zijn betrokken. ‘De buffer is gewoon kleiner dan hij was’, signaleert Alma Tostmann (Radboud UMC).
Tel daarbij op een mogelijk naderende griepepidemie, en nietsdoen wordt wel erg riskant. ‘Natuurlijk kun je ervoor kiezen om operaties opnieuw uit te stellen en de reguliere zorg weer af te schalen’, zegt Marc Bonten (UMC Utrecht). ‘Maar dat is dan voor een heleboel patiënten oneerlijk. Zo krijg je een pandemie van de ongevaccineerden.’
2| Benadruk de bestaande maatregelen
Zwaarte ingreep *
Effect ***
Een aanbeveling die het Outbreak Management Team (OMT) waarschijnlijk sowieso zal doen: zorg ervoor dat mensen zich beter aan de al bestaande regels houden. Want waar zijn nou de reclamespotjes, socialemediacampagnes en posters waarop de basisregels nog eens worden uitgelegd?
‘Dat heb ik echt gemist’, zegt Tostmann. ‘Er is een duidelijke basis, maar daarover wordt helemaal niet gecommuniceerd. Daarmee kun je nog veel winst halen, daarna moet je pas nadenken over andere maatregelen.’
Vooral het verwaarloosde testen en thuisblijven bij klachten is veel kenners een doorn in het oog. Slechts vier op de tien houdt zich eraan, blijkt uit de recentste peiling door de RIVM Gedragsunit. ‘De indruk is ontstaan dat je als je eenmaal bent gevaccineerd nooit meer wat hoeft te doen’, zegt Tostmann.
Ten onrechte, weten we inmiddels. Al is de kans erop na vaccinatie zo’n 70 procent kleiner, ook gevaccineerden kunnen nog altijd het virus oplopen en het overdragen op anderen, zonder zelf erg ziek te worden. Testen dus: ‘Daarmee kun je de besmettelijken toch weer even van de straat halen’, zegt Rosendaal.
‘Raar en niet helemaal terecht’, vindt Tostmann het in dat licht dat het kabinet het aantal besmettingen heeft laten vallen als officiële graadmeter voor de ernst van de epidemie. In de nieuwe routekaart voor de epidemie, opgesteld door het ministerie van Volksgezondheid, komt het aantal besmettingen immers niet meer voor als ‘signaalwaarde’ waaraan je de ernst van de epidemie kunt aflezen.
‘Nu hebben we nog de ruimte om het tij te keren met redelijk milde ingrepen’, zegt Tostmann. ‘Als we nu iets meer ons best doen, hoeven we straks niet naar zwaardere maatregelen te grijpen.’
3| Haal de broekriem aan
Zwaarte ingreep ***
Effect ***
Eigen schuld, dikke bult dat de besmettingen weer oplopen, zegt Marc Bonten haast met zoveel woorden. ‘Het kabinet heeft bij de versoepelingen gekozen voor een wezenlijk andere uitvoering dan wij als OMT hadden geadviseerd.’
Want bij de laatste ronde versoepelingen wilden de wetenschappelijk adviseurs eigenlijk de danszalen dichthouden, het thuiswerken zo veel mogelijk handhaven en de anderhalve meter waar dat even kan in stand houden. ‘Maar dat pakte anders uit’, constateert Bonten. ‘Een groter deel van de horeca dan het advies was is open, en haast iedereen gaat weer gewoon naar het werk.’ Zijn tip is dan ook: ‘Beperk je tot de versoepelingen die in het OMT-advies stonden. En zorg voor een goede handhaving.’
Dat zou dus kunnen uitdraaien op: thuiswerken bevorderen en het afstand houden weer serieuzer nemen, maar ook huisgenoten van positief getesten weer in quarantaine laten gaan en het uitgaansleven inperken. En men zou de mondkapjes in de supermarkt weer verplicht kunnen stellen, al was het maar om de algehele alertheid te verhogen. ‘Misschien hebben we inmiddels genoeg van die witte FFP2-mondkapjes om ze uit te delen’, oppert Rosendaal.
Niet erg geneigd zal men zijn om opnieuw naar paardenmiddelen te grijpen, zoals een algehele lockdown, sluiting van scholen of het A-woord – de avondklok. Maar uitgesloten is niet dat er bijvoorbeeld wordt besloten tot een verlengde schoolvakantie, een middel dat tijdens de tweede golf van vorige winter ook werd ingezet om contacten te verminderen.
4| Pak de ongevaccineerden aan
Zwaarte ingreep ***
Effect *
Een optie waarop Hugo de Jonge nadrukkelijk zinspeelt, en die onder meer Rusland en Oostenrijk al in de praktijk willen brengen: zet de ongevaccineerden meer onder druk. Dat kan bijvoorbeeld door mensen op meer plekken toegangscodes te laten zien, of de QR-code verplicht te stellen op het werk. Op de ic’s is volgens de laatste cijfers immers 83 procent ongevaccineerd.
Verleidelijk dus om te denken: als die er nou niet waren, zou er niets aan de hand zijn. ‘De prijs van de keuzevrijheid is wel heel hoog’, mopperde de minister al eerder. En maandag vroeg hij zich hardop af of ‘het wel gerechtvaardigd is de hele samenleving aanvullende beperkingen op te leggen’.
Maar de ongevaccineerden zomaar even wegwensen kan niet. Ongevaccineerden zitten immers verspreid door de samenleving, en hebben zeer uiteenlopende motieven voor hun weigering, van geloofsprincipes tot drempelvrees vanwege de bijwerkingen. ‘Ik snap de verleiding wel’, zegt Tostmann. ‘Maar ik vraag me af of je langs deze weg de veiligheid bereikt die je hoopt te bereiken.’
Nog allerlei andere argumenten, zijn er tegen een ‘lockdown voor ongevaccineerden’ naar Oostenrijks model in te brengen. QR-code of niet, gevaccineerden kunnen het virus nog altijd doorgeven aan de ongevaccineerden. De maatregel zou de weerstand tegen vaccinatie bij sommigen kunnen vergroten. En mensen die zich niet hebben laten vaccineren maar die wel een natuurlijke infectie hebben doorgemaakt, zouden buiten de boot kunnen vallen.
Of De Jonge dat nu leuk vindt of niet, uiteindelijk zal men de ongevaccineerden toch moeten verleiden, denken kenners daarom, met geduld, overleg, laagdrempelige prikbussen en goede voorlichting. ‘Uiteindelijk is het simpel’, zegt Bonten. ‘De vaccinatiegraad moet omhoog. En als dat niet lukt, moet het transmissieniveau omlaag.’
5| Stel plaatselijke lockdowns in
Zwaarte ingreep ****
Effect **
Minister De Jonge en ziekenhuisbaas Ernst Kuipers zinspeelden er al op. Want waarom zou de horeca in Groningen dicht moeten vanwege de zorgproblemen in Staphorst of Den Haag? Ga dan liever voor een ‘lokale lockdown’, zoals Kuipers het noemde: maatwerk voor de regio in kwestie.
Alleen: Nederland is klein en onderling nauw verbonden, en erg beloftevol zijn de eerdere ervaringen niet. Toen het kabinet vorig jaar zomer het systeem van signaalwaarden voor corona instelde, was het ook nadrukkelijk de bedoeling dat de burgemeesters zouden ingrijpen als het virus weer oplaaide. Toen puntje bij paaltje kwam, gaven de burgemeesters echter niet thuis: niemand bleek bereid zijn gemeente deels op slot te doen, terwijl een regio verderop het openbare leven gewoon doorging. Dat zou maar een waterbedeffect opleveren: burgers die een gemeente verderop gaan shoppen en stappen.
Rosendaal ziet nog een ander, praktisch bezwaar: de uitvoering. ‘Zo’n dorp in de bijbelgordel is nog redelijk overzichtelijk, maar je kunt niet een wijk in een grote stad waar ook een lage vaccinatiegraad is in lockdown brengen. Dat lijkt me nogal een uitdaging.’
Tostmann wijst op de kerk in Staphorst die er op eigen initiatief toe overging minder mensen toe te laten: zo kan het dus ook. ‘Maar ik vraag me af of het haalbaar is om in een bepaalde regio generieke maatregelen te nemen. Daarvoor zal je nauwe input van de GGD nodig hebben, en uitstekende communicatie.’
Vijf manieren om de nieuwe coronagolf te breken – en hun voors en tegens - Volkskrant
Read More
No comments:
Post a Comment