Deze maand opent het Centrum voor Kindergynaecologie voor baby’s met cystes tot aan meiden met heftige menstruatiepijn. De fusie van VUmc en AMC bundelt alle expertise en dat is hoog nodig, aldus kindergynaecoloog Emmy van den Boogaard. ‘Door het taboe op menstruatie zien we slechts het topje van de ijsberg.’
Het lijkt niet voor de hand te liggen: kinderen en klachten aan de voortplantingsorganen. Maar zulke klachten bestaan er in vele vormen. De afdeling kindergynaecologie van het Emma Kinderziekenhuis van Amsterdam UMC kreeg in 2020 ongeveer 350 nieuwe patiënten met uiteenlopende problemen. De specialisten zagen meiden bij wie de menstruatie niet op gang kwam, kinderen met een overactieve bekkenbodem of, een enkele keer, een meisje dat zonder baarmoeder was geboren.
Medisch complex
Het gaat om vervelende en pijnlijke aandoeningen, die soms ook medisch complex zijn en zeker vanaf de tienerjaren vaak emotioneel beladen kunnen zijn. Dan is kennis van andere specialisten goed bruikbaar, zegt kindergynaecoloog Emmy van den Boogaard van Amsterdam UMC.
Met het Centrum voor Kindergynaecologie is de kennis gebundeld in een team dat deel uitmaakt van het Emma Kinderziekenhuis, met onder anderen kinderradiologen, -gynaecologen, -seksuologen, -psychologen, -urologen en -chirurgen.
“We draaiden voorheen ook al een spreekuur kindergynaecologie en een vulvapoli voor kinderen, dus de lijntjes naar de dermatoloog of de chirurg waren altijd al kort, maar nu is er structureel overleg. Door de fusie van VUmc en AMC kwam alle expertise bij elkaar. AMC heeft van oorsprong bijvoorbeeld een grote afdeling seksuologie en in VUmc is een expertisecentrum genderzorg.”
Alle leeftijden
Op het centrum zien de dokters meisjes in alle leeftijden, vanaf de pasgeborenen. Soms zijn het zelfs nog ongeboren baby’s bij wie een afwijking wordt gevonden. “Dan ziet de verloskundige op een zwangerschapsecho al dat het ongeboren kindje een cyste heeft. Wij zien soms baby’s met een cyste van wel tien centimeter. Maar hoewel mensen vaak denken dat dokters graag opereren, wachten we af om te zien wat zo’n cyste gaat doen. Als een cyste slinkt, dan is het soms helemaal niet nodig om in te grijpen.”
De kindergynaecoloog ziet een enorme variëteit aan klachten. Bijvoorbeeld pasgeboren kinderen bij wie het maagdenvlies nog helemaal gesloten is. Niets aan de hand, zegt Van den Boogaard er snel bij, maar het kan er wel een beetje akelig uitzien. “Meisjes die pasgeboren zijn hebben nog de hormonen van hun moeder in hun lijf en die kunnen dus ook bloeden. Een pasgeboren meisje kan bloed in de luier hebben. Dat is niet erg, maar als je maagdenvlies helemaal is afgesloten, dan kan daar bloed en slijm achter blijven zitten. Dan ontstaat er een soort zwelling bij de vagina. Daar hoef je niks mee te doen, behalve kijken hoe het gaat, maar je kan je voorstellen dat daar vragen over komen.”
Vaginaal bloedverlies peuters
Veel voorkomend in de peuterleeftijd zijn meisjes met vaginaal bloedverlies. “Zeker bij kleine kinderen is de oorzaak vaak dat er iets in zit, dus bijvoorbeeld een legoblokje, een muntje, of iets anders wat het kind er zelf in heeft gestopt. Soms komt het ook door een pluk wc-papier, bijvoorbeeld als kinderen net zijn begonnen met zelf de billen afvegen. Als er iets in zit, dan geeft dat plaatselijke irritatie en daar krijg je bloedverlies van. Een enkele keer is het een veel te vroege menstruatie. En waar we natuurlijk ook op bedacht zijn: of het geen seksueel misbruik is.”
Nog een veelvoorkomende kwaal is ‘jeuk aan de onderkant’, vaak een kwestie van hygiëne of eczeem, maar het kan ook veroorzaakt worden door een chronische ziekte waarbij de huid minder soepel raakt. “Deze zogeheten lichen sclerosus vraagt vaak een levenslange behandeling met hormoonzalf en dan is het goed om er vroeg bij te zijn.” Ook op volwassen leeftijd kunnen deze patiënten bij hun vertrouwde (kinder)gynaecoloog terecht.
Tieners
“Bij de tieners zien we vooral meiden met buikpijn en menstruatieklachten. Ik vrees dat we door het taboe dat er op menstruatie rust nog maar het topje van de ijsberg zien. We bereiken niet genoeg meiden en we moeten meer onderzoek doen. Dat is echt een hiaat in de zorg. Ik vind het soms best schokkend om te horen hoeveel ze bloeden en dat ze denken: ‘dat hoort er gewoon bij’. Het is heel lastig voor meiden om te weten wat normaal is. Als je drie dagen per maand ziek thuis bent dan is dat niet normaal. Als je langer dan vijf dagen hevig bloedt en daardoor bloedarmoede krijgt, dan is dat ook niet normaal. Dat hoeft niet. Daar kunnen we wat aan doen, bijvoorbeeld met de pil, een spiraaltje of, als iemand (nog) geen hormonen wil gebruiken, met stollingsmedicijnen.” Komende maand opent een spreekuur voor hevig bloedverlies tijdens de menstruatie, waar ook de stollingsdokters bij zitten.
Ook heel belangrijk, zegt Van den Boogaard met nadruk, is het seksuologische aspect, iets wat met het nieuwe centrum meer aandacht moet krijgen. Patiënten komen weliswaar als meisje binnen, maar soms is het een aandoening waar ze als (jonge) vrouw nog mee moeten leren omgaan – ook in de slaapkamer.
“Het is goed om meisjes daar, in de aanloop naar seksuele activiteit, op voor te bereiden. Meisjes die zonder baarmoeder worden geboren hebben bijvoorbeeld een ondiepe schede. Dat kunnen meisjes zelf oprekken met een speciale techniek. Van de een hoeft het niet, want seks kan je op vele manieren hebben, maar anderen vinden de penetratie wel belangrijk. Als je bij deze meisjes op hun achttiende zegt ‘zo, en laten we het nu eens over de seks hebben’, dan ben je wel wat laat.”
Een cyste op de eierstok als een tennisbal
Met Pasen kreeg Denise (9) plotsklaps enorme buikpijn. “Het was andere buikpijn dan normale buikpijn,” zegt ze. “Het was erger en anders.” Moeder Ria Sellemans had er direct een slecht gevoel bij ‘want Denise huilt eigenlijk nooit’. Op de spoedeisende hulp bleek uit onderzoek al snel dat op haar eierstok een cyste met het formaat van een tennisbal zat. “Hij was wel zeven centimeter,” zegt Denise.
Kinderen hebben vaker cystes, maar op eierstokken zijn ze vrij zeldzaam. Elk jaar wordt in Nederland bij ongeveer 50 meisjes een cyste aan de eierstok ontdekt. Bij Denise was een operatie nodig, een secure klus, want kinderen kunnen er ook een eierstok mee kwijtraken.
Voor de operatie van Denise werkten een kinderradioloog, -chirurg en -gynaecoloog samen. “Ik wist toen nog helemaal niet dat ik eierstokken had,” zegt Denise. Ook Ria viel van de ene in de andere verbazing. “Cystes bij kinderen? Een kindergynaecoloog? Bestaat dat? Ik vond het heel vreemd in het begin. Het is goed dat ouders dat weten, want dan kunnen ze alert zijn op klachten. Ik leerde ook dat ze zelfs bij zulke jonge meisjes kunnen proberen om eierstokweefsel in te vriezen voor later als dat nodig is. Dat is toch bijzonder.”
Denise, die actief is en aan freerunnen doet, ging in de aanloop naar de operatie ook op zoek naar informatie. Ze keek op YouTube en vond wel filmpjes over operaties waarbij cystes werden verwijderd. “Maar dat was altijd met volwassenen. Jammer dat er geen filmpjes met kinderen waren.”
De cyste is weg, ze heeft beide eierstokken nog en gaat een toekomst tegemoet als ieder ander meisje. Ria: “Denise vond het een beetje spannend om het tegen andere kinderen te vertellen, maar daarin wordt ze steeds vrijer – ook omdat ze nu steeds beter begint te begrijpen dat ze niet de enige is. Er zijn meer kinderen met cystes en gynaecologische problemen. Het zou mooi zijn als dat breder bekend wordt.”
Amsterdam krijgt Centrum voor Kindergynaecologie: 'Lastig voor meiden om te weten wat normaal is' - Parool.nl
Read More
No comments:
Post a Comment