Machine wekt organen tot leven in een dood varken - NRC

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Geneeskunde De wachtlijsten voor orgaantransplantatie zijn lang. Een nieuwe techniek om organen tot leven te wekken, kan misschien uitkomst bieden.

• Niki Korteweg

3 augustus 2022 om 17:00

Leestijd 2 minuten

Bij veel transplantaties kan het na overlijden van de donor lang duren voor de organen op ijs worden gekoeld. „Al die tijd is er zuurstoftekort.” Foto Getty Images

Het varken is al een uur dood. Maar met een nieuw apparaat dat een speciale vloeistof door het lijf van de zeug pompt, herstelt de functie van haar vitale organen. De schade die optreedt door het tekort aan zuurstof wordt zo teruggedraaid.

Onderzoekers van de Yale School of Medicine in de VS onthullen hiermee een onverwacht vermogen van vitale organen om te herstellen van een lange periode zonder zuurstof zonder dat ze worden gekoeld. De techniek zou meer organen beschikbaar kunnen maken voor transplantaties. Het onderzoek verscheen deze woensdag in Nature.

Zodra bij een mens of een ander zoogdier de bloedstroom stopt, beginnen in het lichaam processen die al snel leiden tot celdood en orgaanschade. Het uitnemen van organen voor transplantatie moet daarom snel, en dat is vaak niet mogelijk. De wachtlijsten voor transplantaties zijn lang. Wetenschappers zoeken daarom naar manieren om meer organen beschikbaar te maken.

Afzonderlijke organen, zoals het hart, de nieren, de longen en de lever, kunnen bijvoorbeeld een tijdje buiten het lichaam in leven gehouden worden en zelfs verbeterd worden.

Apparaat met kunstbloed

Drie jaar geleden brachten dezelfde onderzoekers al BrainEx, een apparaat met kunstbloed, waarmee de activiteit van sommige cellen kon worden hersteld in varkenshersens die vier uur na de slacht werden aangesloten. Nu hebben ze dat systeem zó omgebouwd dat ze er een compleet varkenslichaam mee kunnen regenereren: OrganEx.

Lees ook: Hersencellen in dood varkensbrein opnieuw geactiveerd

De onderzoekers brachten een varken onder narcose en zetten daarna het hart stil. Vervolgens lieten ze het dier een uur liggen, ongekoeld. Daarna sloten ze hun toestel via een ader en slagader in de lies aan op de bloedsomloop. Het systeem bestaat uit pompen, sensoren, reservoirs en filters die via slangen met elkaar zijn verbonden. De vloeistof die door de bloedvaten van het dode varken werd rondgepompt bevatte Hemopure, een synthetische vorm van het zuurstofbindende eiwit hemoglobine dat in echt bloed zit, en daarnaast weefselbeschermende stoffen, antibiotica en antistollingsmiddelen.

De Amerikanen vergeleken hun systeem met een bestaande machine om lichamen in leven te houden: een hart-longmachine. Daarmee wordt bloed uit het lichaam gepompt, ontdaan van koolzuurgas en voorzien van zuurstof, en weer teruggepompt. Die machine wordt gebruikt wanneer het hart of de longen van een patiënt tijdelijk zelf niet goed werken, bijvoorbeeld tijdens een harttransplantatie of een ernstige longontsteking. Organen en weefsels blijven dan zo goed mogelijk intact.

De onderzoekers laten zien dat hun OrganEx na zes uur draaien de doorstroom van het kunstbloed in organen beter voor elkaar krijgt dan de hart-longmachine, en dat de behandeling de celstructuur van allerlei weefsels en organen verbetert, waaronder het hart, de longen, de nieren, en zelfs in het brein. Er was geen algemene elektrische activiteit in het brein meetbaar, en dat is niet voldoende voor een normale hersenfunctie zoals bewustzijn. In de nieren, de lever en het hart van de varkens activeert de behandeling de aanmaak van specifieke stoffen en enzymen die nodig zijn voor de reparatie van schade in cellen en bij het herstel van organen.

Onherstelbaar beschadigd

Robert Porte, hoogleraar chirurgie in het Universitair Medisch Centrum Groningen en transplantatie-expert, prijst de studie. „De helft van de organen voor transplantatie in Nederland komt van donoren die hersendood zijn – in hun hersenen is geen elektrische activiteit meer, maar dankzij een beademingsapparaat blijft hun hart nog kloppen tot het moment van uitnemen. De andere helft komt van donoren van wie de hersenen zó onherstelbaar beschadigd zijn dat verder behandelen zinloos is. Na het stopzetten van de beademing zal hun hart vanzelf stoppen. Het kan na het overlijden wel 30 minuten duren voordat de organen op ijs kunnen worden gekoeld, al die tijd is er zuurstoftekort in warme toestand.”

In Nederland en zeven andere Europese landen wordt sinds een paar jaar zo’n overledene soms aan een hart-longmachine gelegd, zodat de organen zo min mogelijk beschadigen. „Die behandeling kunnen we met deze nieuwe inzichten verbeteren.”

Onderdelen van de technologie, bijvoorbeeld de vloeistof met Hemopure, zouden artsen ooit ook kunnen gebruiken om mensen na een beroerte of een hartstilstand beter te redden, zegt Porte. „Het kan dus ook zijn dat er door deze verbeteringen juist minder donoren beschikbaar komen.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 4 augustus 2022

Adblock test (Why?)

Machine wekt organen tot leven in een dood varken - NRC
Read More