Vreetbuien te lijf gaan met elektrische schokjes in je brein: 'Mensen eten omdat ze verslaafd zijn aan de activiteit van eten' - NRC

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Neurowetenschap Twee obese Amerikaanse vrouwen hadden veel minder eetbuien nadat in hun hersenen elektrodes geplaatst waren.

• Niki Korteweg

30 augustus 2022 om 16:29

Leestijd 2 minuten

Foto Belga

Ongecontroleerde vreetbuien die sommige mensen met overgewicht regelmatig overvallen, zijn te beheersen met elektrische stroom diep in de hersenen. In een eerste proef bij twee vrouwen met zeer ernstige obesitas namen de hevige aanvallen van eetaandrang af en ze verloren lichaamsgewicht. Eén van de twee voldeed na zes maanden niet meer aan de criteria voor binge eating disorder, zoals deze stoornis heet. Amerikaanse onderzoekers beschrijven de eerste resultaten van de proef deze week in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Medicine.

Tijdens een eetbui eet iemand met binge eating disorder in een korte tijd grote hoeveelheden voedsel, terwijl hij geen honger heeft. Stoppen met eten lukt dan niet. Veel mensen kennen zulke buien, maar bij iemand met een eetbuistoornis zijn die aanvallen veel vaker en heviger. Ze worden vaak uitgelokt door emoties of spanningen.

De buien zijn extreem hardnekkig: zelfs de meest ingrijpende behandeling, een maagverkleining, kan soms niet voorkomen dat een obesitaspatiënt toch weer ten prooi valt aan de aanvallen. Hierdoor lukt het obesitaspatiënten vaak niet om blijvend gewicht te verliezen.

De twee deelneemsters aan de studie hadden allebei fors overgewicht ondanks een maagverkleining in 2005, waarna ze respectievelijk 52 kg of 69 kilo waren afgevallen. In de jaren erna was dat er allemaal weer bijgekomen: ze hadden nu een BMI van 46 of 47. BMI staat voor body mass index, een maat voor de verhouding tussen lichaamslengte en gewicht, in kg/m². Een gezond BMI ligt tussen 18,5 en 25, men spreekt van obesitas bij een BMI boven de 30.

Kenmerkende hersenactiviteit

De proefpersonen kregen tijdens een operatie twee elektrodes diep in hun brein, in een hersenkern die cruciaal is bij beloning en verslaving: de nucleus accumbens. Die elektroden werden verbonden met een geïmplanteerd apparaatje in het bovenlijf dat elektrische pulsjes kan afgeven en kan meten. Met deze apparatuur konden ze gewoon hun leven leiden.

Voor het onderzoek brachten de Amerikanen in kaart hoe die hersenkern reageerde, in een normale situatie en vlak voor en tijdens het ontembare verlangen naar eten. Daarvoor kwamen de proefpersonen ieder een dag naar het lab. Ze kregen eerst een gebruikelijk ontbijt en een lunch. Maar daarna zei een deelnemende psychiater een paar ontregelende dingen om hun stemming te beïnvloeden en schotelden de onderzoekers de vrouwen hun eetbui-uitlokkende eten voor: een tafel vol friet, kip nuggets, M&M’s en zakken chips, van in totaal 5.000 kilocalorieën.

Vlak voor de eetaanval begon zagen de onderzoekers een kenmerkende hersenactiviteit in de beloningskern. Als ze precies op dat moment die hersenkern elektrisch stimuleerden, verdween de aandrang. De apparatuur werd zo afgesteld dat er steeds gestimuleerd werd zodra die kenmerkende activiteit door het apparaatje werd opgepikt. De vrouwen konden naar huis en doen wat ze normaal ook deden, ze kregen geen dieet- of sportinstructies. Na een half jaar was het aantal eetbuien sterk gedaald – bij één van de vrouwen tot minder dan vier keer per maand. En het lichaamsgewicht was ook bijna 6 kilo of ruim 8 kilo lager – een BMI-vermindering van respectievelijk 2,2 en 2,9.

Obesitas is een vorm van gedragsverslaving

Damiaan Denys psychiater

Dat het prikkelen van de hersenkern voor verslaving verlichting brengt bij eetbuien en obesitas, verbaast psychiater Damiaan Denys van het Amsterdam UMC niet. „Dit laat zien dat niet zozeer het eten zelf belangrijk is bij obesitas, maar vooral ook de controle over het eten. Het bewijst dat obesitas niet alleen een voedingsprobleem is, maar ook een vorm van gedragsverslaving. Mensen eten niet omdat ze honger hebben, maar omdat ze verslaafd zijn aan de activiteit van het eten.”

Hij ziet daarom obesitas als een psychiatrisch probleem. „Bij mensen met bijvoorbeeld een angst- en dwangstoornis is dat ook: het gedrag, zoals steeds de handen wassen, leidt tot angstreductie, maar net als bij verslaving moet je het steeds vaker uitvoeren voor hetzelfde effect.”

Voor diepe hersenstimulatie is een ingrijpende en dure operatie nodig. Kan deze ingreep, responsieve diepe hersenstimulatie, ooit een kosteneffectieve behandeling zijn? Een maagverkleining geeft meer bijwerkingen maar de herseningreep kost ruim het dubbele: in de VS zo'n 30.000 dollar

Responsieve diepe hersenstimulatie kan ooit zeker een behandeling worden voor mensen met morbide obesitas en eetbuien, denkt Denys. „Maar alleen voor de zeer ernstige en onbehandelbare patiënten.” De Amerikanen volgen de twee patiënten nog steeds en willen in een vervolgstudie nóg vier proefpersonen uitnodigen.

Lees ook: Ontzieken: gezond gaan leven als medicijn

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 31 augustus 2022

Adblock test (Why?)

Vreetbuien te lijf gaan met elektrische schokjes in je brein: 'Mensen eten omdat ze verslaafd zijn aan de activiteit van eten' - NRC
Read More