InterviewHendrik Cammu
Dat de vagina een belangrijk orgaan is, zullen zelfs Jeff Hoeyberghs en Eddy Demarez niet ontkennen, maar de medische wetenschap leek er lange tijd anders over te denken. Hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt, pas sinds eind jaren 90 weten we hoe de clitoris, toch geen onbetekenend onderdeel van de vrouwelijke anatomie, écht in elkaar zit. Het duurde tot 1990 voor een gynaecoloog op het idee kwam om de structuur van de bekkenbodem – cruciaal bij een bevalling – eens grondig te bekijken, en in Vlaanderen werd pas vorig jaar voor het eerst een grootschalig onderzoek gedaan naar de gezondheid van de vagina. Het zegt iets over de prioriteiten van de veel te lang door witgejaste heerschappen gedomineerde geneeskunde.
Tijden hebben gelukkig de gewoonte om te veranderen. De vagina krijgt sinds enkele decennia eindelijk wél de gepaste aandacht van de wetenschap, en dus valt er zeer veel over te vertellen. De eminente expert die ons mee op gynaecologische expeditie neemt, is Hendrik Cammu, emeritus professor gynaecologie aan het UZ Brussel. Voor wie zich eraan zou storen dat het uitgerekend twee heren zijn die over de vagina converseren: al onze vrouwelijke collega’s lagen ergens op een zonnig strand te bakken. Of hadden iets beters te doen. Grapje!
De term ‘vagina’ wordt gemeenzaam gebruikt om zowel het inwendige als het uitwendige deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan aan te duiden, maar eigenlijk hebben die aparte benamingen.
Hendrik Cammu: “Met de vagina bedoelen we het inwendige gedeelte. Het uitwendige deel noemen we de vulva en die omvat de grote en kleine schaamlippen, de clitoris en het vestibulum. De grote schaamlippen bestaan uit gewone huid die, zoals elke behaarde zone, veel talg- en zweetklieren bevat. Ze zijn een beetje verheven, omdat er een vetlaagje onder zit. De kleine schaamlippen bestaan uit slijmvlies en zijn onbehaard. Ze komen aan de bovenkant samen in een soort kapje, dat ook wel het nonnenkapje wordt genoemd. Daaronder zit het uitwendige gedeelte van de clitoris. Ongeveer een centimeter in de vagina bevindt zich het vestibulum, een stukje onbehaard weefsel. Het is een zone die de ingang van de vagina omzoomt. Daar zit zowel links als rechts de zogenaamde klier van Bartholin. Je voelt of ziet ze alleen als ze ontstoken en opgezwollen is.”
Vulva’s kunnen sterk verschillen van vorm. De ene kleine schaamlip is ook vaak groter dan de andere.
“De Britse kunstenaar Jamie McCartney heeft daar een schitterend kunstwerk over gemaakt: een muur met gipsen afdrukken van de vulva’s van vierhonderd vrouwen van alle mogelijke leeftijden. De titel van het werk is The Great Wall of Vagina. Hij wilde aantonen dat er niet zoiets als een abnormale vulva bestaat. De variatie is zo groot dat elke vrouw haar type wel herkent.”
De kleur van de vulva kan ook verschillen.
“Dat komt door de hormonen: die zone is daar bij de ene vrouw gevoeliger voor dan bij de andere. Sommige vrouwen hebben een eerder bruine vulva, alsof ze door de zon gebruind is. Tijdens een zwangerschap kan naast de vulva ook de buik, en de zone tussen navel en venusheuvel bruinig kleuren onder invloed van hormonen.”
Nogal wat vrouwen vinden hun schaamlippen te groot en laten ze daarom operatief verkleinen.
“Het gaat dan om de kleine schaamlippen. Die zijn paradoxaal genoeg vaak groter dan de grote schaamlippen. Eigenlijk zouden we beter spreken over de buitenste en de binnenste schaamlippen. Wat mogelijk meespeelt, is dat vrouwen vanaf de tweede helft van de jaren 90 hun vulva zijn beginnen te scheren. Vandaag is de meerderheid van de vrouwen geschoren, waardoor de anatomie veel zichtbaarder is.
“Je kunt je afvragen welke rol de internetporno daarin vervult. Ik ben geen kenner van het genre, maar daarin zijn kennelijk vaak actrices te zien die aan hun schaamlippen hebben laten sleutelen. In medische vakbladen lees je weleens dat dat aanleiding kan geven tot frustraties bij vrouwen, die aan de vorm en grootte van hun eigen, vaak volstrekt normale schaamlippen beginnen te twijfelen.”
Wanneer zijn schaamlippen écht te groot?
“Ze zijn te groot als je er last van krijgt. Zo simpel is het.”
De nieuwste, blijkbaar ook uit de pornowereld overgewaaide trend is de ‘barbievagina’, waarbij de zaak zodanig wordt bijgeknipt dat alleen nog de buitenste schaamlippen zichtbaar zijn. Die correctie schijnt niet helemaal zonder risico te zijn: ze zou tot infecties, littekens of een pijnlijke of gevoelloze vulva kunnen leiden.
“Er zijn allerlei technieken om schaamlippen te verkleinen. De ingrepen zijn relatief makkelijk en leiden meestal niet tot complicaties. Maar die kans is er, zoals bij elke operatie, wel altijd. Je snijdt een stuk weefsel weg, en in de schaamlippen zitten zenuwuiteinden. Sommige vrouwen krijgen na zo’n ingreep pijnscheuten, omdat er zenuwen zijn doorgesneden. De gevoeligheid kan ook verminderen.
“De vulva strakker maken, zodat de opening kleiner wordt, is evenmin aan te raden. Dat komt al in de buurt van een besnijdenis. Ik zou er toch voor pleiten dat mensen hun verstand gebruiken.”
Waar de kleine schaamlippen samenkomen, bevindt zich bovenaan het kapje met daaronder de clitoris.
“Dat wil zeggen: het uiteinde van de clitoris, dat in rust ongeveer een halve centimeter lang is. Als de clitoris wordt gestimuleerd, kan die 2 centimeter groot worden. Het is het gevoeligste orgaan in het vrouwenlichaam: nergens zitten zoveel zenuwuiteinden op zo’n kleine oppervlakte.
“De clitoris is eigenlijk een soort penis. Een penis heeft een zeer gevoelige eikel en een schacht die zich bij opwinding opricht, doordat de zwellichamen met bloed vollopen. Bij de vrouw is dat ook zo. De clitoris loopt aan de binnenkant van het lichaam 10 centimeter door, met ook twee zwellichamen die bij genot groter worden. De clitoris heeft ook een eikel. Dat uitwendige uiteinde van de clitoris noemen we de glans clitoris, terwijl de eikel van de penis de glans penis heet. Daaraan merk je dat ze verwant zijn.”
Er bestaat ook zoiets als clitoromegalie of clitorisme. Wat is er dan aan de hand?
“Het is een gevolg van een teveel aan mannelijke hormonen. Extreme vormen zie je bij vrouwen die overvloedig mannelijke hormonen produceren ten gevolge van bijvoorbeeld een gezwel op de eierstok of de bijnier. Hun borsten verkleinen, de stem verlaagt, ze krijgen baardgroei, haargroei op armen en benen, haaruitval van het mannelijke type en ook een clitorisvergroting. Het is wel uiterst zeldzaam.
“Je ziet het in veel minder extreme vorm soms ook bij oudere dames bij wie haarverlies optreedt volgens een mannelijk patroon. Dat komt omdat er vanaf de menopauze geen oestrogeen (vrouwelijk geslachtshormoon, red.) meer wordt geproduceerd. De eierstokken maken echter ook kleine hoeveelheden testosteron aan, en dat stopt niet. Je krijgt op oudere leeftijd dus een onevenwicht in het voordeel van testosteron.”
Touwladder
We verlaten het vestibulum en betreden – uiteraard met gepaste eerbied – de vagina.
“De vagina is een opening die is bekleed met een soort slijmvlies en die gevangenzit in een cocon van spier- en bindweefsel. Anders zou ze door de zwaartekracht uit het lichaam zakken. Dat kan trouwens gebeuren bij oudere vrouwen die meerdere kinderen hebben gekregen en een scheur in de bekkenbodem hebben opgelopen. Dan krijg je soms een baarmoeder- of vaginaverzakking.”
In ontspannen toestand heeft de vagina niet de vorm van een buis, maar lijkt de dwarsdoorsnede eerder op een H-vormige spleet.
“Klopt. Wat je ook moet weten: een vagina van een vrouw die nooit een kind heeft gebaard, is geen holte. Als een vrouw die nog geen kind heeft gekregen een briefje van 50 euro in haar vagina zou stoppen en gaat zwemmen, zal dat briefje poederdroog blijven. De voor- en achterkant van de vagina liggen gewoon op elkaar. Een vrouw die vaginaal een kind heeft gebaard, stopt maar beter 5 euro in de vagina. Een briefje zou namelijk drijfnat zijn, omdat de vagina een reële ruimte geworden is.”
Moet de vaginawand, meer bepaald het spierweefsel waaruit die bestaat, niet zeer flexibel zijn? Tijdens een bevalling wordt de vagina namelijk toch flink uitgerekt.
“De spieren rekken wel uit, maar tijdens de zwangerschap wordt ook relaxine aangemaakt, een hormoon dat de gewrichten sterk verslapt. Daardoor kan het bekken enorm rekken. De schedelbeenderen van een baby kunnen ook over elkaar schuiven, zodat de schedel zeer vervormbaar is.”
De vaginale opening wordt begrensd door wat bekend staat als het maagdenvlies, maar eigenlijk is dat een slechte benaming.
“Het gaat eigenlijk om een randje dun slijmvliesweefsel dat de ingang van de vagina omzoomt. Er moet ook een gat in zitten, anders zou een meisje nooit kunnen menstrueren. Net zoals bij de schaamlippen bestaat er een grote variatie in maagdenvliezen.”
De functie van het maagdenvlies was lang zeer onduidelijk. Men denkt nu dat het er in de eerste levensjaren voor zorgt dat urine en faeces niet in de vagina belanden en daar ontstekingen veroorzaken. Dat zou ook de reden zijn waarom het bij de geboorte steviger is, en flexibeler wordt als kinderen zindelijk worden.
“Het blijft een theorie. Niemand kent met zekerheid de functie van het maagdenvlies.”
Daar doen ook nogal wat mythen de ronde over. Zo zijn er meisjes die zonder maagdenvlies worden geboren, en is er bij de eerste seksuele betrekkingen niet noodzakelijk bloed te zien.
“Minder dan de helft van de vrouwen bloedt bij de eerste betrekkingen. Alles hangt af van de soepelheid van het maagdenvlies, de tijd die je neemt, hoe opgewonden je bent… Als je zonder voorspel op een vrouw vliegt, is de kans groot dat ze bloedt.”
Maagdenvliezen worden soms ook chirurgisch hersteld, zodat meisjes zich voor hun huwelijk als maagdelijk kunnen presenteren.
“Ik heb indertijd zelf maagdenvliezen hersteld, maar ik ben er al lang mee gestopt, omdat het flauwekul is. Het is virtuele chirurgie, omdat je iets moet sluiten dat er niet meer is. Wat je eigenlijk doet, is de rand van het maagdenvliesweefsel met een schaartje prepareren, en dat naar binnen brengen om een verkleinde opening te maken. Ik was als gynaecoloog actief in het Brusselse, en ik deed het soms omdat patiënten me vertelden dat ze verstoten zouden worden uit hun islamitische gemeenschap als ze niet konden bewijzen dat ze tijdens de huwelijksnacht nog maagd waren. Dat wilde ik ook niet op mijn geweten hebben. Maar eigenlijk is het bedrog. Soms heeft men daarna ook veel pijn bij de betrekkingen. Ik was blij toen de Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie haar leden afraadde om de techniek nog uit te voeren.”
Waaruit bestaat de binnenkant van de vagina?
“Dat is rozig gekleurd slijmvlies, dat afscheiding produceert, net als de baarmoederhals. De afscheiding bestaat uit vaginale cellen en bacteriën. De vagina bevat honderden miljoenen bacteriën, met de lactobacillus als meest dominante. Ze houden de zuurtegraad op peil door suikers in de door de vagina afgestoten cellen in melkzuur om te zetten. De vagina heeft ook een eigen schoonmaaksysteem: klieren in de wand scheiden stofjes af die ontstekingen tegengaan.”
De mate van afscheiding kan flink variëren, naar het schijnt.
“Rond de ovulatie is er meer afscheiding. Naarmate de menstruatiecyclus vordert, wordt er meer oestrogeen geproduceerd en maakt de baarmoederhals overvloedig veel slijm. Vrouwen die de pil niet nemen, kunnen aan de hoeveelheid zien of ze aan het ovuleren zijn. Het slijm is dan ook spinbaar: als je het tussen je vingers neemt, kun je draden maken. Als er op dat moment betrekkingen zijn en de zaadcellen in de vagina terechtkomen, doen die slijmen dienst als een soort touwladder waarlangs de cellen naar binnen worden geleid.”
De vaginale afscheiding neemt ook toe bij seksuele opwinding. Dan is ze niet afkomstig van de baarmoederhals.
“Klopt. In het kleine bekken, dus in en rond de vagina, is er dan een verhoogde toestroom van bloed. Daardoor dringen druppeltjes vocht door de wand. We noemen dat ook het zweten van de vagina. Het kan, zeker bij jonge vrouwen, heel snel gaan. In tien seconden kan de vagina drijfnat worden.”
Over wat een normale vaginale afscheiding is, bestaat veel verwarring.
“Sommige vrouwen klagen over overmatig witverlies, terwijl er niks aan de hand is. Bij anderen is het witverlies zeer overvloedig, maar ze hebben er geen last van. Het is dus een kwestie van interpretatie. Maar eigenlijk is het simpel: zolang het om helder en kleurloos slijm gaat, is het gezond.”
Het omgekeerde van te veel afscheiding is vaginale droogte.
“Het slijmvlies is dan verdund en niet vochtig. Het raakt makkelijker beschadigd en dat kan lichte bloedingen geven. Dat proces begint meestal rond de menopauze, maar leidt pas jaren later tot klachten. De oorzaak is de afname van het oestrogeen. Ook medische behandelingen zoals bestraling en sommige geneesmiddelen en ziekten kunnen vaginale droogte veroorzaken. Met een glijmiddel is het probleem doorgaans opgelost. Je kunt ook oestrogeen in de vorm van een gel of een zetpil aanbrengen. Na een paar maanden zijn de slijmvliezen van de vagina dan verdikt.”
Vrouwen zijn soms onzeker over de geur van hun vagina. Ook als die volstrekt normaal is.
“Dat is in grote mate perceptie. We zijn hygiënefreaks geworden. Daar is ook genoeg wetenschappelijk onderzoek over: het idee dat anderen hen ruiken, berust op een fantasie. Het heeft meer met inbeelding en onze overdreven fixatie op hygiëne te maken dan wat anders.”
Het leidt er wel toe dat vaginale spoelingen en vaginale douches erg in trek zijn.
“Die zijn niet goed voor de vagina: je riskeert er bacteriële infecties, schimmels of irritatie mee. En bij een zwangerschap is het zeker af te raden, want een infectie kan een vroeggeboorte uitlokken.”
Ook populair is de vaginale steaming, ook wel yoni steaming genoemd. Dan hurkt de vrouw boven een kom heet water met speciale stoomkruiden om de vagina te detoxen. Het zou ook de hormonen weer in balans brengen, de menstruatiecyclus regelen en helpen tegen krampen, een opgeblazen gevoel, infecties, aambeien, hoofdpijn en zelfs stress en depressie. Gwyneth Paltrow is een grote fan en promoot yoni steaming via haar website GOOP.
“Die vrouw is knettergek. Het is complete onzin. Zo’n stoombad is alleen nuttig als je zware sinusitis hebt: dan kunnen de hete dampen de slijmen in je neus losmaken. Maar vaginaal heeft het geen enkel nut. Het is pure commercie.”
Fetakaas
In de vagina zou zich ook de fameuze g-plek bevinden. Of die nu wel of niet bestaat en waar ze precies zou zitten, is ook onder gediplomeerde seksuologen al jaren een punt van discussie. Hoe zit het nu eigenlijk?
“De g-plek als klinische entiteit bestaat niet, maar wel als een locatie. Ze is genoemd naar Ernst Gräfenberg, een naar de VS geëmigreerde Duitse gynaecoloog die in de jaren 50 in een artikel het verschil tussen een vaginaal en een clitoraal orgasme beschreef. Het vaginale orgasme vond hij een merkwaardig fenomeen. In zijn artikel noteerde hij dat het vooral opgewekt kon worden als de vrouw op de man zat. Als je je dat anatomisch voorstelt, wrijft de penis dan tegen de voorwand van de vagina. Daar zat volgens Gräfenberg een plek die verantwoordelijk is voor het vaginale orgasme.
“Jaren later, rond de eeuwwisseling, onderzocht een groep Australische anatomen onder leiding van urologe Helen O’Connell minutieus het vrouwelijke geslachtsorgaan bij lijken. Tot hun grote verrassing ontdekten ze dat de clitoris een eind in het lichaam doorloopt. Als een vrouw opgewonden is, zit er effectief een zwelling aan de voorkant van de vagina. Dat is eigenlijk niks anders dan de twee zwellichamen van de clitoris die je door de vagina kunt voelen. Als de man onderaan ligt, stimuleert hij met de penis eigenlijk die zwellichamen. Puur anatomisch bestaat de g-spot dus niet, het is het opzwellen van de zwellichamen die achter de vaginawand zitten, maar functioneel bestaat de zone wel.”
Eén van de aandoeningen waardoor de vagina kan worden getroffen, is vaginitis. Wat is dat precies?
“Vaginitis is een infectie die onder meer veroorzaakt kan worden door een schimmel, een groep anaerobe bacteriën (microben die geen zuurstof nodig hebben om te overleven, red.) of een trichomonas (een eencellige parasiet, red.). Zowel de binnenkant van de vagina, de buitenkant van de schaamlippen als het weefsel rond de vagina kunnen ontstoken raken. Bacteriën of die parasiet zorgen voor overvloedige of onwelriekende afscheiding, een branderig gevoel en mogelijk ook pijn bij seksuele betrekkingen. Een schimmel geeft vooral zeer felle jeuk. Meestal gaat het om een infectie met een schimmel uit het geslacht Candida. Zeer typisch is dan de brokkelige, witte afscheiding. Het lijkt wat op fetakaas die je met een vork hebt geprakt.”
Wat kan de oorzaak van zo’n infectie zijn?
“Het kan het gevolg zijn van menstruatie, diabetes of het gebruik van de pil, maar vooral antibiotica zijn de boosdoener. Zeker bij langdurig gebruik van antibiotica, waardoor de goeie bacteriën in de vagina, de lactobacillen, worden gedecimeerd. Je kunt het lokaal met een zalfje of vaginale tabletten behandelen, maar bij patiënten bij wie het vaak terugkomt, geef je best een aantal maanden preventief een medicijn tegen de schimmel.”
Vaginitis kan ook door bacteriën veroorzaakt worden, zei u.
“Dat noemen we bacteriële vaginose. Dan is het evenwicht tussen de vaginale bacteriën verstoord. Uit hygiënische overwegingen spoelen vrouwen soms hun vagina door er met een peertje een ontsmettingsmiddel in te spuiten. Zo vernietig je echter de lactobacillen, waardoor de zuurtegraad van de vagina daalt. Andere bacillen, meestal anaerobe bacteriën, kunnen dan groeien en dominant worden. Die geven een overvloedige, grijzige en vooral onwelriekende afscheiding met een typische visgeur.
“Eigenlijk is het simpel: van lichaamsholten moet je afblijven. Het zijn systemen met een eigen ecologie. De afscheiding zorgt er juist voor dat de vagina schoon blijft. De buitenkant van de vagina was je met een douchekop, gewoon met water, en klaar. Zeep, ook milde zeep, allerlei badoliën of dure deodorants hoeven niet.”
Waarom gebruik je daar beter geen zeep?
“Zeep droogt de huid uit bij mensen met een gevoelige huid. Het resultaat daarvan is jeuk. Als je dan krabt, stimuleer je de huid om stofjes aan te maken die de jeuk doen toenemen. Krabben kan ook tot wondjes leiden. Niet doen dus.”
Hebben inlegkruisjes of tampons een invloed op de vaginale gezondheid?
“Inlegkruisjes die door urine nat zijn en niet tijdig worden vervangen, kunnen irritatie geven. Tampons lijken me weinig kwaad te kunnen en ze worden ook maar voor een zeer korte periode gebruikt. Maar als een tampon te lang blijft zitten, riskeer je het toxischeshocksyndroom. Het bloed in een tampon bevat stafylokokken, en die bacteriën maken toxines die in de bloedbaan kunnen belanden, met een shock als gevolg. Het is gelukkig zeer zeldzaam. In mijn veertigjarige carrière als gynaecoloog heb ik het één keer meegemaakt.”
Fietsterschaamlip
Ook de vulva kan ontstoken raken.
“Dat is vulvitis. Als ze gepaard gaat met een ontsteking van de vagina, spreken we van vulvovaginitis. Een infectie van de vulva kan allerlei oorzaken hebben: een schimmel, soa’s, psoriasis… Frequenter dan zo’n infectie is vulvaire irritatie door overvloedig zweten, een overgevoelige huid, de wrijving van slipjes, urineverlies of overmatig zeepgebruik.”
Een gevreesde aandoening bij wielrensters is de bicyclist’s vulva, ook bekend als fietsterschaamlip.
“In het profpeloton komt die vrij vaak voor, net als in de ruitersport. Het is eigenlijk een irritatie door de wrijving. Soms krijg je kloofjes of bloedingen in de schaamlippen. Het is te verhelpen door de buitenste schaamlippen operatief te verkleinen. Mijn vrouw en ik fietsen zelf veel, en we hebben allebei een zadel waarvan het centrale stuk open is. Zo heb je veel minder irritatie in die zone. Ik kan het iedereen aanraden, zowel mannen als vrouwen. Een goeie broekzeem kan ook helpen.”
Aangezien de baarmoederhals tot de vagina wordt gerekend, moeten we het ook over baarmoederhalskanker hebben.
“95 procent van de baarmoederhalskankers wordt veroorzaakt door het humaan papillomavirus of HPV. Het is een virusfamilie met talloze varianten die met nummers worden aangeduid. Zo veroorzaakt HPV 1 wratjes bij kinderen, en HPV 6 en HPV 11 geven voornamelijk genitale wratten. Twee soorten daarvan, nummer 16 en 18, zijn verantwoordelijk voor drie vierde van de baarmoederhalskankers. Er bestaat gelukkig een vaccin dat vanaf het eerste middelbaar aan meisjes wordt aangeboden. Dat beschermt hen tegen negen HPV-varianten en voorkomt 90 procent van de baarmoederhalskankers.
“HPV-virussen zijn zeer zwak. In België zorgen ze jaarlijks bij een minderheid, pakweg twintigduizend vrouwen, voor veranderingen in de baarmoederhals die niks betekenen. Van die groep krijgen er ongeveer zeshonderd baarmoederhalskanker, en zo’n honderd overlijden eraan. Het kan echter vijf tot twintig jaar duren voor een letsel zich tot kanker ontwikkelt. Net omdat we zoveel tijd hebben, is het interessant om HPV-virussen op te sporen en worden ze vaak in een vroeg stadium gevonden. Maar vier op de tien vrouwen worden niet gescreend, en dan wordt pas in een laat stadium baarmoederhalskanker vastgesteld. Er zijn nu wel zelftests waarbij je zelf een uitstrijkje kunt nemen. Daar zou de overheid op moeten inzetten.”
Benwaballetjes
Een ingewikkelde aandoening is vaginisme, omdat ook een psychologische component meespeelt.
“Vaginisme betekent dat de bekkenbodem rond de vagina zodanig wordt samengetrokken dat de penis er niet in kan bij seksuele betrekkingen. En als er toch een penetratie plaatsvindt, doet het pijn. Je moet ook een onderscheid maken tussen primair en secundair vaginisme. Primair vaginisme betekent dat vrouwen nooit seksuele betrekkingen hebben gehad of geen tampon kunnen plaatsen zonder pijn. Het zijn vooral jonge vrouwen. Bij secundair vaginisme manifesteert het zich pas later in het leven en was penetratie wél ooit mogelijk. Het komt ook voor na de bevalling door pijn aan de hechtingen.
“Eigenlijk is die onbewuste samentrekking een reflex waarmee het lichaam reageert op pijn. Het kan zelfs al optreden als er nog maar een penis, vinger of tampon in de buurt van de vagina komt. Die pijn kan het gevolg zijn van een verwonding door een bevalling, ruwe seks of bestraling van een gezwel. Primair vaginisme is in grote mate echter een psychosomatische aandoening. Tenzij de oorzaak voor de hand ligt, behandel ik het niet zelf. Ik verwijs dan naar een kinesiste en een psychotherapeut. Zij leren de patiënte de bekkenbodem te ontspannen.”
Verwant met vaginisme is dyspareunie, of pijn tijdens het vrijen.
“De bekendste twee oorzaken zijn lokale pijn, bijvoorbeeld na een knip of een operatie in die zone, of vrouwen die tegen hun zin vrijen. In het eerste geval kunnen we het relatief makkelijk behandelen. Als dyspareunie het gevolg is van vaginisme wordt het ingewikkelder en moet je uitzoeken of het iets psychosomatisch is. Het heeft soms ook met de bekkenbodemspieren te maken. Als die worden opgespannen door stress, worden de openingen in de bekkenbodem strakker aangespannen.”
Het is geen zeldzaam fenomeen: het zou bij 3 tot 18 procent van de vrouwen voorkomen.
“Elke vrouw zal in de loop van haar leven weleens momenten van dyspareunie hebben. Het vrouwenlichaam maakt ook veel meer mee dan het mannenlichaam. De puberteit, het dragen en baren van kinderen, de menopauze: dat zijn enorme schokken.”
Andere vrouwen versterken de bekkenbodemspieren met kegeloefeningen. Zo zouden ze de bloedstroom naar de vaginale regio stimuleren en betere orgasmes opleveren.
“Als je die spieren onder controle hebt, kun je ze met die oefeningen ook soepeler maken en ontspannen op het moment dat er nood aan is, bijvoorbeeld tijdens seksuele betrekkingen. Een spier die sterker wordt, is ook beter doorbloed. Of het tot krachtiger orgasmes leidt, durf ik te betwijfelen. Een orgasme gaat via de zwellichamen van de clitoris.”
De bekkenbodemspieren kunnen we ook trainen met vaginale balletjes of benwaballetjes. Hebben die nut?
“Zeker. Goedkope balletjes uit een seksshop zijn al prima. Je stopt die in de vagina en houdt ze langdurig op: zo versterk je de spieren.”
Vaginale verjonging
Plastische chirurgie in de vulvaire zone lijkt steeds populairder te worden. Zo is naast de schaamlipverkleining ook vaginale verjonging een trend: dan wordt de vagina strakker gemaakt met het oog op een betere bevrediging. Het zou ook helpen tegen stress en incontinentie.
“Eén van de technieken is een laserbehandeling. Het opperste deel van de huid wordt dan verwijderd en door de nieuwe aangroei van cellen vernieuwt het weefsel. Maar uit studies waarin de lasertherapie wordt vergeleken met gewone crèmes, blijkt er geen enkel verschil te zijn. Een crème brengt natuurlijk niet veel op, en voor zo’n vaginale verjonging worden exorbitante bedragen gevraagd.”
Om ze te verjongen wordt de vulva soms geïnjecteerd met vet, hyaluronzuur of plasma dat rijk is aan bloedplaatjes.
“Hyaluronzuur is een onderdeel van bindweefsel. Het idee is dat je nieuw bindweefsel aanmaakt op de plek waar het wordt ingespoten. In de plastische chirurgie wordt het vaak gebruikt tegen rimpels. De eerste resultaten zijn niet slecht, maar de onderzoeken zitten nog in een vroeg stadium.
“De specialisten die dat soort ingrepen uitvoeren, combineren vaak bestaande problemen met een oneindige lijst van wazige ‘ziektes’, gaande van gezakte of te dunne schaamlippen die wat fillers kunnen gebruiken, of de clitoriskap die gecorrigeerd dient te worden tot de g-spot die hunkert naar een shot, de g-shot. Er zijn uiteraard vrouwen met problemen van de vulva waarbij chirurgie nodig is. Maar ik ben zeer alert voor het verruimen van de diagnostische grenzen om meer behandelingen te kunnen uitvoeren. Als je toch van plan bent de vagina te laten verjongen, spreek dan eerst de prijs af met de arts.”
De Vlaamse vagina verkeert in goede gezondheid, zo blijkt uit een groot onderzoek van de UAntwerpen. Voor het Isala-project verzamelden ze stalen van meer dan 3.300 vrouwen, en meer dan 80 procent daarvan bevatte de gunstige lactobacillus-bacteriën. De onderzoekers willen nu met de goede bacteriën nieuwe therapieën ontwikkelen voor vrouwen met een minder gezonde vaginale flora.
“Sinds een aantal jaren weten we dat wij in een soort wolk van bacteriën leven die op en in ons zitten, en een grote invloed hebben op onze gezondheid. Het onderzoek spitst zich vooral toe op de bacteriën in onze darmen. We weten ook al lang dat één bepaalde ernstige darmaandoening kan worden genezen door bij patiënten de stoelgang van een gezonde persoon te transplanteren. Dat principe wil men nu toepassen op vaginale bacteriën. Of het zal werken, valt nog af te wachten, maar het is een zeer interessant idee.”
Ook gelezen: gebruik na het plassen of ontlasten toiletpapier van voren naar achteren, zodat er geen bacteriën in de vagina terechtkomen.
“Dat is een mythe.”
Kan kleding een rol spelen? Katoenen ondergoed of ondergoed met een katoenen kruis zou beter zijn dan synthetische stoffen.
“Als je strakke jeans en nylon ondergoed draagt en je stapt goed door en zweet hevig, kan dat zonder twijfel vulvaire irritatie veroorzaken. Maar een huidschimmel zul je er niet van krijgen. Katoenen ondergoed is overigens wel beter.”
De seksueel meer avontuurlijke zielen onder ons willen in de vulvaire zone weleens aan de slag gaan met honing, slagroom of ander suikerrijk spul. Dat kan wel de zuurtegraad van de vagina wijzigen en de groei van schimmels bevorderen. Die zijn namelijk dol op suikers.
“Dan moet je die zoetigheid toch een hele tijd laten zitten. Als men na zo’n sessie de vagina en de vulva met water wast, kan het geen kwaad.”
Seks zou ook goed zijn omdat het de vagina gezond en gesmeerd houdt. Dat geldt met name voor rijpere dames. Volgens sommige gynaecologen is alle seksuele activiteit goed en kunnen bij vrouwen in de menopauze ook vibrators hun nut hebben, omdat die de bloeddoorstroming stimuleren.
“Voor vrouwen in de menopauze is het inderdaad beter af en toe seksuele betrekkingen te hebben of eventueel met hulpmiddelen aan de slag te gaan. Ook al gaat het soms moeilijker, zo onderhoud je toch een zekere graad van vochtigheid. Hoe vaker een vrouw het doet, hoe minder last ze heeft van vaginale droogte, weten we uit onderzoek. Ook voor de vagina geldt: rust roest.”
© Humo
'Eigenlijk is het simpel: van lichaamsholten moet je afblijven. De afscheiding zorgt er juist voor dat de vagina schoon blijft' - De Morgen
Read More
No comments:
Post a Comment