Een pandemie als corona is geen toeval of domme pech. Zo’n uitbraak van een zoönose, een dierziekte die naar de mens overspringt, past in een veel breder plaatje. ‘Recente epidemieën volgen een trend van meerdere decennia waarin uitbraken zowel groter als frequenter zijn geworden’, concluderen vier Californische wetenschappers in een studie die vorige week verscheen. En die tendens maakt dus ook dat het risico op pandemieën blijft toenemen.
De onderzoekers zijn verbonden aan Concentric by Ginkgo, een bedrijf dat overheden helpt bij het vroegtijdig signaleren van epidemieën. Zij werkten bij dit onderzoek met een uitgebreide database van meer dan 3000 epidemieën in de periode van 1963 tot 2019. Daarbij keken ze specifiek naar vijf zoönosen die – kort gezegd – zo ernstig zijn dat uitbraken goed zijn gedocumenteerd. Het ebolavirus en Sars-Cov-1, een genetische voorganger van het recente coronavirus, zijn daarvan de bekendste. De onderzoekers kwamen daarbij tot 75 uitbraken, die in totaal ruim 17.000 mensen het leven kostten. Die uitbraken vonden plaats in 24 verschillende landen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika.
Zowel het aantal uitbraken als het aantal sterfgevallen bleek gedurende de onderzochte periode van 56 jaar exponentieel toe te nemen. Tot aan de jaren negentig was er slechts één jaar (1976) met meer dan één uitbraak. Sinds 1994 kwam het nog maar vier keer voor dat een jaar minder dan twee uitbraken telde. Ook de ernst van die uitbraken neemt toe: recentere uitbraken eisen veel meer levens, constateren de onderzoekers.
Ebola in 2013 en Covid-19
Daarbij past trouwens wel een voorbehoud. De ebola-uitbraak in West-Afrika (2013) eiste ruim 11.000 levens, grofweg twee derde van het totale aantal doden van de 75 epidemieën in het onderzoek. Toch blijft het totaalbeeld – een sterk toenemend aantal uitbraken én doden – ook overeind als die uitschieter buiten beschouwing zou worden gelaten.
De coronapandemie valt buiten het onderzoek. Zou die wel meetellen, dan degradeert die elke andere uitbraak tot een rimpeling in de vijver. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schatte vorig jaar dat Covid-19 wereldwijd ongeveer 15 miljoen mensen het leven heeft gekost. In dat licht bezien is ook de ebola-uitbraak uit 2013 geen uitschieter, geven de wetenschappers aan. Met de groei die zowel het aantal uitbraken als het aantal doden vertoont, neemt de kans op dat soort pieken immers ook toe.
Maatregelen nodig
Als de trend van de afgelopen decennia zich voortzet, dan komen uitbraken van de onderzochte zoönosen in 2050 vier keer zo vaak voor als in 2020. En ze eisen twaalf keer zo veel levens, al is dat cijfer na de coronapandemie wel betrekkelijk: Covid-19 veroorzaakte immers bijna duizend keer zo veel doden als alle andere uitbraken uit het onderzoek bij elkaar.
Maatregelen zijn ‘dringend nodig’ om dit ‘grote en groeiende risico voor de mondiale gezondheid aan te pakken’, schrijven de onderzoekers. Over welke maatregelen dat precies zijn, gaat deze studie dan weer niet. Wel geven de onderzoekers aan dat de coronapandemie het bewustzijn bij overheden al heeft vergroot: die namen al diverse maatregelen om epidemieën sneller te kunnen opsporen en indammen.
Ook wijzen zij op de uiteindelijke bron van zoönosen: contact tussen mens en dier. De risico’s van intensieve veehouderij worden daarbij al regelmatig belicht. Maar ook de aantasting van leefgebieden door ontbossing en klimaatverandering kunnen ervoor zorgen dat virussen sneller overspringen van dier op mens.
Lees ook:
Hoe groot is de kans dat het vogelgriepvirus ook voor mensen een gevaar wordt?
Het H5N1-virus tiert welig rond in de vogelwereld en springt regelmatig over naar zoogdieren. Onlangs werd een Spaanse nertsenfokkerij getroffen. Hoe groot is de kans dat het virus voor mensen besmettelijk wordt? ‘Geen idee, maar deze uitbraak zou ons wakker moeten schudden.’
'Ziekten springen steeds vaker over van dier op mens, meer risico op pandemie' - Trouw
Read More
No comments:
Post a Comment