Dat haar vader doodging.
Dat ze het gasfornuis had aan laten staan.
Dat haar moeder van de trap viel.
Dat ze het huis per ongeluk liet afbranden.
Welmoed van der Woude was als kind al overal bang voor. Dwangmatig liep ze drie keer om putjes op straat omdat ze ervan overtuigd was dat haar vader anders zou sterven. Als ze onderweg was naar school, kon ze zich de hele dag afvragen of ze niets op de trap had laten slingeren, en of haar moeder daar dan niet over zou struikelen. Uren zat ze in de gang van haar huis te bidden, om het gevaar af te wenden. "Lieve God", zei ze dan, "laat mijn familie niets overkomen."
Het ging bij Welmoed (nu 62) altijd om de ander. Dat de ander maar gezond bleef. Dat het maar goed bleef gaan met die ander. Maar met Welmoed zelf ging het steeds slechter. Een angst- en dwangstoornis – weet ze nu. Maar lang stond niemand erbij stil waarom dat meisje, en later die volwassen vrouw, toch altijd zo bang en nerveus was, zo'n grote controledwang had en moeite had met functioneren.
Ze groeide op in Leeuwarden, in een warm gezin, maar wel met psychische problemen. Ze had lieve ouders, 'ik zal nooit een kwaad woord over ze spreken', maar ook angstige. "Mijn oma is als klein meisje afgestaan door haar ouders. Tot voor kort wist ik dat niet maar besef nu dat dit wel eens een grote invloed op haar en mijn moeder kan hebben gehad. Van mijn oma weet ik het niet, maar mijn moeder was angstig en onzeker. Ik kan me nog zo goed herinneren dat we op vakantie gingen en dat we dan terug naar huis moesten om te kijken 'of mama de peukjes wel heeft uitgedaan'. En ik zag het ook, vele jaren later, toen mijn broer een zoontje kreeg en mijn moeder oma werd. Dat ze extreem vaak waarschuwde: 'Pas op dat hij niet valt, kijk uit, let op'."
'Amper aandacht voor mij'
Veertien jaar lang was haar moeder psychotisch, regelmatig bracht ze periodes door in een psychiatrisch ziekenhuis. "Daar ging, logisch, veel aandacht naar uit. Dat ik ook last had van dwang en angsten, daar was amper aandacht voor."
Welmoed ging als tiener van 15 naar een bijbelclubje, waar ze via een klasgenootje belandde. "Dat was een vrij serieus gezelschap, maar het had ook iets gezelligs en fijns, met z'n allen in de woonkamer over God praten. Ik ging ook jaarlijks op bijbelkamp."
Wat is het?
Wanneer angsten extreeem zijn, niet realistisch zijn en je kunnen belemmeren in je dagelijkse functioneren, dan kan het zijn dat er sprake is van een angststoornis, zo valt op de informatiesite angstendwang.nl te lezen.
"Angst is dan onderdeel van je leven, elke dag opnieuw. Er is geen logische verklaring voor de angstgedachten en ze kunnen extreme vormen aannemen."
Een angststoornis kan iedereen overkomen. Zoiets kan geleidelijk ontstaan, en allerlei oorzaken hebben. "Erfelijkheid kan een rol spelen, maar ook ingrijpende gebeurtenissen, je opvoeding of psychische factoren." Er zijn behandelprogramma's en deskundigen die mensen met een angststoornis kunnen helpen. Welmoed raadt zelf haar lotgenoten altijd de Angst, Dwang en Fobiestichting aan. "Die kunnen je verder helpen en een luisterend oor bieden."
Op een gegeven moment werd er op dat kamp op een dag gezegd: 'Als je Jezus in je hart vraagt, en je leven aan hem wilt wijden, dan is het niet zo heel handig als je ook verkering hebt – dat gaat niet goed samen'. Welmoed had toen een vriendje met wie ze samen op dat kamp was. Ze besloten het meteen uit te maken "Ook weer vanuit grote angst: ik was daar zó gevoelig voor." Maar na dit kamp kregen ze toch weer verkering, ze konden niet van elkaar wegblijven. "Jaren heeft dat als een zwaard van Damocles boven mijn hoofd gehangen: deze liefde mag niet van God, Hij moet eerst een teken geven dat het goed is."
Haar dwang, haar hang naar perfectionisme: het zorgde ervoor dat ze met alles veel te serieus omging. Op een gegeven moment ging Welmoed studeren, ze wilde medisch analist worden en draaide proefdiensten in het laboratorium van het ziekenhuis.
Wat nou als...
Hoe meer verantwoordelijkheden ze kreeg, hoe hardnekkiger de piekergedachten werden.
Heb ik het wel goed gedaan?
Heb ik geen fout gemaakt?
Wat nou als ik een steek laat vallen – stel ik heb de verkeerde uitslag bij de verkeerde patiënt geplaatst, stel hij wordt ziek, stel hij gaat dood…
Stel stel stel. Het hield haar wakker. Ze belde collega's: 'Kunnen jullie die proef opnieuw doen? Mijn werk checken? Ik weet niet of ik het goed heb gedaan.' "Halverwege die stage zat ik zó vol angst, dat ik bijna gillend ben weggelopen."
De opleiding maakte ze af, het examen haalde ze, haar HBO-papiertje had ze binnen, maar nooit wilde ze als medisch analiste gaan werken. En nog steeds: geen hulp. Geen diagnose. "Dat was er ook gewoon niet in die tijd."
Ook haar geloofsangst – stel ik aanbid de verkeerde God? – nam haar over. Ze belandde in haar begin twintigerjaren bij een psychiater in Utrecht, die ze kende via de bijbelgroep. Elke week was ze bij hem in therapie, verder lag ze hele dagen in bed. "Een beetje slapen, en in de avonden zocht ik het normale leven op, hier in Leeuwarden. Ik ging naar de discotheek en vond daar niet alleen afleiding, maar ook relativering: zie, andere mensen doen ook hun ding, die zijn helemaal niet bang voor God."
'Kijk, anderen kunnen het ook'
Later, toen ze weer zoveel angst had dat ze niet meer kon werken, ging ze 's avonds veel wandelen. "Dan kon ik 's avonds door de straten wandelen, bij mensen hun huiskamer in kijken, en dan zag ik ze eten. De tafel afruimen. Tv kijken. En dan dacht ik: zij leven ook gewoon hun leven. Zie je? Niets aan de hand. Heel geruststellend."
Na haar studie belandde ze als secretaresse bij een nutsbedrijf, en leverde – ze moet er een beetje om lachen – 'natúúrlijk perfect werk af'. "Wat wil je van een perfectionist die extréém bang is om fouten te maken?" Maar het ging moeizaam. Ze controleerde haar eigen werk niet een of twee keer, maar wel tien keer.
In die tijd kwam steeds meer het besef: er is iets met me aan de hand. "Ik ging eens in een boekwinkel zoeken of ze wat kon vinden over extreme angst en kwam toen een boek tegen waarin de auteur het had over een angst- en dwangstoornis."
Ohhh, dacht ze toen. Ohhh. Goh. Ja. Dus dát heb ik. Het lezen van het boek, elke pagina ervan, bezorgde haar één grote aha-erlebnis.
"Het weten is stap één. Maar dan moet je er nog mee aan de slag. Proberen jezelf te begrijpen, het lichter te maken." Ze meldde zich in Franeker, dicht bij huis, in een psychiatrisch ziekenhuis, waar ze doordeweeks intern therapie kreeg. "Ik heb eigenlijk altijd geprobeerd mijn problemen aan te pakken. Dat is nooit anders geweest. Ik zie nu weleens lotgenoten die dat niet doen, die zitten dan in een vaak ellendige situatie en dan denk ik: hier kun je uitkomen. Je kan het beter maken dan het nu is."
Therapie hielp Welmoed begrijpen waar ze mee kampte, en ook het lotgenotencontact was 'goud'. Lachend: "Om half 10 in de avond waren die therapeuten weg, dus wij doken dan, hup, met een klein groepje nog even het café in. Niet om de ellende weg te drinken hoor, maar dan waren we gewoon nog aan het praten over therapie. Ik heb daar geleerd om over dingen na te denken. Waarom doe je de dingen die je doet? Waarom voel je wat je voelt?"
Ze kon weer werken, kreeg zelfs meer uren, ontmoette haar grote liefde Simon, met wie ze nu nog steeds samen is. "Het was allemaal te doen", zegt ze er nu over. "Maar ik was niet super gelukkig. Ik bleef bang dat ik per ongeluk iets fout zou doen waardoor een ander in gevaar zou komen. Als ik op een stoel ging zitten die kraakte, dan moest ik alle stoelen controleren zodat een ander niet door zijn stoel zou zakken en zijn nek zou breken. Ik zag óveral gevaar en was ervan overtuigd: als ik een fout maak, kom ik in de hel."
'Geen regels, geen straf, geen hel'
Maar Welmoed zou Welmoed niet zijn als ze ook hier mee aan de slag zou gaan. "Ik ben op zoek gegaan naar verschillende geloofsvormen. En toen belandde ik via een boek van filosoof Bram Moerland bij een mildere versie. Dat ging over een geschrift met uitspraken van Jezus, gevonden in Egypte, in 1948. De boodschap was, kort gezegd: God houdt van iedereen, en zit in iedereen. Dat voelde voor mij als thuiskomen. Geen regels, geen dogma's, geen straf, geen hel, maar liefde."
Lang twijfelde Welmoed: wel of geen kinderen? Haar man stond achter haar, hoe haar beslissing ook zou uitpakken. "Ik wilde mijn stoornis niet doorgeven. Maar mijn kinderwens was sterker."
Welmoed kreeg een dochtertje. Ze vond het moeder-zijn heerlijk en was, opvallend genoeg, geen extreem bezorgde ouder. Maar het ging weer mis toen ze met haar gezin op vakantie ging 'ergens in Drenthe in een caravannetje'. Ze meldde zich aan bij de angst- en dwangpoli in Groningen, die er – 'gelukkig en eindelijk' – was . "Het was een dagtherapie maar mijn man zei: 'Het is beter voor jou en ons dochtertje als je daar blijft slapen'".
'Zó wanhopig was ik'
De therapie sloeg niet direct aan omdat ze zo depressief was. Daarom werd elektrotherapie voorgesteld, een behandeling die omstreden was vanwege een mogelijk effect op het kortetermijngeheugen, maar daar dacht Welmoed niet over na. "Ik was zó wanhopig, ik dacht: ik doe alles, neem alles maar, neem mijn benen, mijn armen, als ik maar weer goed word in mijn kop."
Ze behield haar armen. Ze behield haar benen. En werd, na heel veel gesprekken, cognitieve gedragstherapie, zelfhulp- en spirituele boeken lezen en steun van haar man 'weer goed in haar kop'. "Het is niet helemaal over", zegt ze. "Ik kan nog steeds bang zijn om onbenullige dingen. En ik wéét nu dat het onbenullig is, maar op zo'n moment voelt het als écht en groots. Het gaat erom dat je het bij jezelf herkent, en dat je met therapie leert om je gedachten, die onrealistisch zijn, te vervangen door reële gedachten. Ik heb geleerd die gedachten te onderzoeken in plaats van er meteen naar te handelen."
'Een zoektocht van jewelste', noemt Welmoed het, en nu wil ze anderen helpen bij die zoektocht. Haar dochter heeft het gelukkig niet, maar er zijn 'zat anderen' die zich volgens Welmoed onterecht schamen. Al achttien jaar leidt ze lotgenotengroepen met mensen die ook angsten hebben, of dwanggedachten of -handelingen, of allebei (het gaat vaak hand in hand). "Het is zo belangrijk om erover te praten. Hulp te zoeken. Sommigen hebben extreme ziektevrees, anderen zijn bang voor straten, durven geen winkel in. En weer anderen moeten dan bijvoorbeeld een theezakje koste wat kost in vieren scheuren. Toch begrijpen we elkaar en hebben we elkaar nodig. Soms in de vorm van een knuffel, soms in de vorm van een harde grap."
'Ik had een gebrek aan zelfliefde'
Hun angsten zijn allemaal anders, maar iedereen heeft volgens Welmoed hetzelfde: een gebrek aan zelfliefde. "Denk nu niet dat ik zweverig ben, maar zelfliefde was voor mij heel belangrijk. Goed voor jezelf zorgen, jezelf op één zetten. Dat heb ik echt moeten leren. Bij stress en een ongezonde leefstijl heb ik veel meer klachten dan wanneer het goed met mij gaat. Mijn zus zei ooit tegen me: 'Eigenlijk moet je gewoon elke dag tegen jezelf in de spiegel zeggen: 'Ik ben goed zoals ik ben, ik mag er zijn'."
Mét haar angsten, want die zijn er soms nog steeds. "Als ik het huis uit ga, weten mijn man en dochter: die doet even rondje gasfornuis en apparaten. En ken je die kleine tapijttegeltjes op de trap? Die hebben wij dus thuis, en elke keer ben ik bang dat zo'n tegeltje losgaat, mijn dochter of man dan uitglijden en hun nek breken. Kan ik élke keer over nadenken. Op drukke dagen ben ik er niet mee bezig, maar als ik éven de tijd heb, dan denk ik: ik moet eigenlijk die trap even controleren."
"Maar mijn man is iemand die er niet altijd in mee gaat. Die zegt dan: 'Heb je weer een stok gevonden om jezelf mee te slaan? En dan denk ik: ja, hij heeft gelijk. Het is een stok. Geen realistische angst. En dat besef ik steeds meer. Want, laten we wel wezen: van ál die dingen waar ik voor heb gevreesd in mijn leven, is helemaal niets uitgekomen."
Zondaginterview
Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.
Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl
Lees hier de eerdere zondaginterviews.
'Als ik een fout maak, kom ik in de hel': Welmoed leefde jarenlang in angst - RTL Boulevard
Read More
No comments:
Post a Comment