N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Epidemiologie Honderdduizenden virussen bij vogels en zoogdieren kunnen ook voor mensen gevaarlijk zijn. Een nieuwe tool schat de risico’s in.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data69477886-b06da9.jpg)
Amerikaanse virusepidemiologen hebben een online rekenprogramma gemaakt dat voor mensen gevaarlijke virussen uit de dierenwereld in een ranglijst zet. Het programma SpillOver is bedoeld om snel te kunnen inschatten welk risico er van een nieuw ontdekt virus in wilde dieren uitgaat. De onderzoekers beschrijven hun resultaten deze week in PNAS.
Vogels en zoogdieren dragen naar schatting 1,67 miljoen onbekende virussen bij zich, waarvan ongeveer de helft de potentie heeft ook de mens ziek te maken. Welke daarvan ooit een serieuze bedreiging zullen vormen is lastig te voorspellen. Het coronavirus SARS-CoV-2 kon vanuit het niets uitgroeien tot een pandemie, en dat onderstreept volgens de onderzoekers het belang van een goede risicoschatting van elk virus dat ontdekt wordt in wilde dieren.
Daarom hebben ze nu SpillOver gebouwd, een flexibel opensourceprogramma waaraan andere onderzoekers nieuwe virussen kunnen toevoegen. Het team heeft een begin gemaakt met de informatie van 887 virussen uit verschillende bronnen, waaronder het PREDICT-virusinventarisatieproject dat bedoeld was om nieuwe pandemische dreigingen te identificeren. Aan de hand van 31 risicofactoren krijgen virussen een score op een schaal van 0 tot 100 wat het risico is dat zij naar de mens overspringen.
Niet op nummer één
De eerste twaalf virussen op de ranglijst zijn bekende veroorzakers van ziekteuitbraken onder mensen, zoals ebola en SARS. Dat toont volgens de onderzoekers aan dat het rekenmodel correct de gevaarlijkste zoönotische virussen identificeert.
Maar is het niet vreemd dat SARS-CoV-2 niet op nummer één staat? Het komt in de ranglijst pas na het lassavirus, een virus afkomstig uit de veeltepelmuis dat jaarlijks 5.000 doden veroorzaakt, maar dat alleen voorkomt in West-Afrika. Zoë Grange, eerste auteur van de PNAS-publicatie, heeft er wel een verklaring voor. „De score is een maat voor het risico dat een virus overspringt en zich verspreidt onder mensen”, zegt ze. „Het geeft een relatief risico, wat het mogelijk maakt prioriteiten te stellen en uiteenlopende virussen onderling te vergelijken. Het risico van SARS-CoV-2 om in de toekomst opnieuw naar de mens over te springen is groot, maar niet zo groot als dat van het lassavirus. Je moet wel bedenken dat essentiële informatie over SARS-CoV-2 op dit moment nog ontbreekt. Dat kan de score nog doen veranderen.”
De experts die het risico inschatten zijn het niet altijd eens, hoe gaan jullie daar mee om? „We hebben voor elk van de 31 risicofactoren een gewogen gemiddelde berekend op basis van de inschattingen van de verschillende deskundigen. Maar omdat ieder zijn specialisme heeft, hebben we ook rekening gehouden met het expertiseniveau van de deskundige op verschillende terreinen – bijvoorbeeld een viroloog zal misschien niets weten van het risico van milieuveranderingen. Dat is dus verwerkt in de berekeningen.” Waarom staan er zoveel virussen op de lijst die afkomstig zijn van vleermuizen? „Van vleermuizen is al langer bekend dat ze virussen bij zich dragen die ziekte bij de mens veroorzaken, bijvoorbeeld rabiës. Daarom is hier ook veel onderzoek naar gedaan, te meer omdat de financiële middelen om nieuwe virussen te ontdekken tot nu toe beperkt waren. Maar ook in andere wilde diersoorten zitten virussen die kunnen overspringen.”
Als je niet zoekt naar nieuwe virussen, weet je ook niet dat ze bestaan
Zoë Grange onderzoeker
Waarom staan er zoveel coronavirussen op de lijst?
„Virussen die zorgen baren voor de mens kom je tegen in vele verschillende virusfamilies. Onze tool creëert een watchlist van virussen en daar zitten inderdaad diverse coronavirussen in. Er is meer onderzoek nodig om te snappen waarom dat zo is. Maar het is ook zo dat we nog maar heel beperkte gegevens hebben over de diversiteit van wilde virussen. Als je niet zoekt naar nieuwe virussen, weet je ook niet dat ze bestaan. En we wisten ook niet dat SARS-CoV-2 bestond, tot het moment dat dit virus ziekte in mensen ging veroorzaken.”
Waarom ontbreken griepvirussen op de lijst? Die zijn toch schoolvoorbeeld van overspringende virussen?
„Ja, dat klopt. We hebben griepvirussen met opzet weggelaten, omdat ze al zo uitgebreid in kaart zijn gebracht. Het doel van de SpillOver-tool is om te bepalen welke minder bekende virussen net zo intensief bestudeerd en gemonitord zouden moeten worden als griepvirussen. Maar in de toekomst kan het fundament van SpillOver heel makkelijk gekopieerd en aangepast worden om bijvoorbeeld ook binnen de griepvirussen te bepalen waar de grootste risicofactoren zitten van overspringende virussen.”
Bij welke score van een virus hoeven we ons geen zorgen meer te maken?
„Hoewel een lagere score aangeeft dat een virus minder spillover-potentie heeft, bestaat er geen score waaronder we gegarandeerd veilig zijn. Als er nieuwe informatie over een virus bijkomt, bijvoorbeeld de ontdekking van een nieuwe gastheersoort, dan moet de berekening opnieuw worden gemaakt en kan de risicoscore stijgen. Los van de score kunnen we door middel van ons gedrag en onze omgang met wilde dieren en hun leefomgeving het risico van virusoverdracht wel beperken.”
Wat is het praktisch nut van de app?
„Met de watchlist van virussen die kan worden toegespitst op geografische gebieden en lokale omstandigheden kunnen beleidsmakers beter prioriteiten stellen. Hiermee kunnen ze op wetenschappelijke basis de risico’s van overspringen van gevaarlijke virussen vanuit wilde dieren naar de mens verminderen of voorkomen.”
Epidemiologie Welk virus gaat straks weer overspringen? - NRC
Read More
No comments:
Post a Comment