N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data69718675-17ec59.jpg)
De aantallen zijn inmiddels wel bekend: de helft van de volwassen Nederlanders heeft overgewicht of obesitas. Ruim één miljoen Nederlanders heeft diabetes mellitus type 2. Misschien nog wel zorgwekkender is dat diabetes type 2 – ‘ouderdomssuiker’ in de volksmond – al lang niet meer voorbehouden is aan ouderen.
De oorzaak van de huidige obesitas-epidemie is multifactorieel. Een hoge consumptie van (ultra)bewerkt voedsel en frisdranken waar suikers aan zijn toegevoegd speelt een belangrijke rol. Deze suikers zijn niet alleen een bron van extra calorieën, er zijn steeds meer aanwijzingen dat vruchtensuiker (fructose) extra nadelige gezondheidseffecten heeft.
De oplossing van de obesitasepidemie is eveneens multifactorieel. In 2018 is een eerste aanzet gegeven middels het Nationaal Preventieakkoord, met daarin acties om de leefomgeving minder ‘obesogeen’ te maken. Al snel na het verschijnen van dit akkoord concludeerde het RIVM dat „de ambities om overgewicht aan te pakken niet haalbaar lijken met het overeengekomen pakket aan acties en doelstellingen”. Dinsdag 6 april kwam het RIVM met een voorstel voor extra maatregelen om deze ambities wel waar te maken. De suikertaks is daar één van.
Wat zijn voordelen van een suikertaks? Door de prijsverhoging zijn mensen geneigd minder frisdranken en andere producten waaraan suikers zijn toegevoegd te kopen. Verder wordt de voedingsmiddelenindustrie gestimuleerd tot herformulering van hun producten, waardoor die minder suikers bevatten. De Nederlandse Vereniging Frisdranken, Waters, Sappen (FWS) stelt dat een suikertaks niet nodig is om deze veranderingen te bewerkstelligen. Op basis van eigen onderzoek concludeert zij dat de doelstelling om het aantal calorieën in frisdranken te reduceren, zoals vastgelegd in het Nationaal Preventieakkoord, reeds een jaar eerder behaald is. Dat is mooi, maar niet voldoende.
Frisdrank
De aanpak in het Verenigd Koninkrijk is illustratief. In 2018 werd daar een tweetrapssuikerheffing op frisdranken ingevoerd. Voor frisdranken die 5 tot 8 gram suiker per 100 ml bevatten, bedraagt de heffing omgerekend 21 eurocent per liter. Voor frisdranken die meer dan 8 gram suiker per 100 ml bevatten, is dat 28 eurocent per liter. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de aankondiging en implementatie van deze heffing heeft geleid tot een sterkere daling in de suikerconsumptie uit frisdranken in vergelijking met Nederland. Er werd in het VK gemiddeld 4,7 gram suiker per individu per dag minder genuttigd. En hoewel dat nog geen half glas cola is, is het belangrijk te benadrukken dat dit een gemiddelde betreft. Er zijn namelijk mensen die nooit frisdranken tot zich nemen en er zijn mensen die veel frisdranken nuttigen. Het effect in die laatste groep is dus veel groter.
Het recente verhaal van de Tilburgse wethouder Esmah Lahlah, die een maand probeerde rond te komen van een bijstandsuitkering en een aantal dagen geleefd heeft op een zak paprikachips, illustreert maar weer dat gezonde voeding voor sommige mensen simpelweg te duur is. De financiële opbrengsten van de invoering van de suikertaks kunnen aan andere gezondheidsinitiatieven ten goede komen, zoals het goedkoper maken van groente en fruit.
Op de website van de FWS is te lezen dat er in 2019 1,7 miljard liter frisdrank is verkocht met gemiddeld 20 kCal per 100 ml. Dat komt overeen met 5 g suiker per 100 ml. We kunnen een grove berekening maken van wat een heffing van 21 eurocent per liter, vergelijkbaar met het VK, kan opleveren. Als we aannemen dat de helft van het geconsumeerde volume meer dan 5g suiker per 100 ml bevat, dan bedraagt dat 180 miljoen euro per jaar.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data52985374-ec7f52.jpg)
Eerlijk is eerlijk: mensen die lager opgeleid zijn, overgewicht hebben of veel frisdranken nuttigen zien minder in een suikertaks. Recent onderzoek aan de VU laat echter zien dat 57 procent van de Nederlanders niet tegen een suikertaks is. Het percentage Nederlanders dat een suikertaks niet afwijst loopt overigens op tot bijna 70 procent wanneer de opbrengsten ten goede komen aan gezondheidsinitiatieven.
Economische schade
De voedingsmiddelenindustrie is in het algemeen geen voorstander van de suikertaks, omdat het kan leiden tot inkomstenverlies. Engels onderzoek laat echter zien dat dit een onterechte angst is. De implementatie van de suikerheffing heeft in het VK niet geleid tot een daling van de verkoop van frisdranken. Wel tot een daling van de gemiddelde hoeveelheid suiker per frisdrank.
Ten slotte: sommige politieke partijen vinden een suikertaks betuttelend. Mensen moeten zelf kunnen beslissen wat ze willen nuttigen. Diezelfde politieke partijen hebben in 2019 wel – omwille van een stikstofcrisis en dreigende economische schade – een volgens velen betuttelende maatregel genomen door de maximumsnelheid te verlagen. De economische schade door de huidige gezondheidscrisis liegt er echter ook niet om.
De tijd is rijp voor een suikertaks. Het is een van de noodzakelijke stappen om Nederland gezonder te maken.
Minder suikers in voeding moet, ze bedreigen de volksgezondheid - NRC
Read More
No comments:
Post a Comment