De coronapandemie in Rusland wil maar niet temperen - NRC

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Corona in Rusland Laconieke houding, gecombineerd met hardnekkig wantrouwen tegen vaccins en de regering, maken dat de pandemie maar niet wil afzwakken.

• Eva Cukier

14 oktober 2021

Leestijd 3 minuten

Een zorgmedewerker draagt beschermende kleding terwijl een patiënt wordt vervoerd naar het ziekenhuis in Kommoenarka, even buiten Moskou. Foto Alexander Zemlianichenko/AP

Met grote, verschrikte ogen kijkt een oudere man met grijze baard naar de verpleger in wit maanpak die hem uit zijn rolstoel naar de achterbank van een ziekenwagen helpt. De man heeft geluk: hij mag deze regenachtige herfstdag het coronapaviljoen van ziekenhuis nr. 40 in het Moskouse voorstadje Kommoenarka verlaten. De patiënt bij de volgende ziekenwagen is er beduidend slechter aan toe. Met een zuurstofmasker op zijn neus ligt hij roerloos op een brancard. De regen drupt zacht op zijn gesloten ogen.

Bij de ingang van het gloednieuwe ziekenhuiscomplex, waar vorig jaar zes provisorische coronapaviljoens werden opgetrokken, staat schoonmaker Vjatsjeslav een sigaret te roken. Of hij zich zorgen maakt over het verloop van de pandemie in Rusland? „Nee hoor, zo erg is het allemaal niet. En trouwens, komende februari zal het virus stoppen, want dan zitten we op zes keer twee”, zegt hij, terwijl een veelbetekenende glimlach de groeven in zijn gezicht tot leven brengt. Vjatsjeslav - zijn achternaam geeft hij liever niet - heeft gelezen dat de pandemie begon in de tweede maand van 2020 en daarom precies in de tweede maand van 2022 ook weer zal eindigen.

Loterijen, cash en presentjes verleiden Russen niet tot een prik

Het is die laconieke houding, gecombineerd met hardnekkig wantrouwen tegen vaccins en de regering, die maakt dat de coronapandemie in Rusland maar niet wil temperen. Vrijdag werd met 32.196 besmettingen en 999 doden een nieuw record gevestigd sinds de uitbraak van de pandemie. En dat terwijl het aantal sterfgevallen door Covid-19 wereldwijd het laagste niveau in bijna een jaar heeft bereikt, zo berichtte de Wereldgezondheidsorganisatie woensdag. Maar hoewel Russen inmiddels kunnen kiezen uit vier verschillende vaccins, ligt de vaccinatiegraad van de bevolking nog slechts op dertig procent.

De situatie verslechtert al weken, toch werd pas deze week serieus alarm geslagen. Tijdens een toespraak, dinsdag voor het nieuw geïnstalleerde parlement, spoorde president Poetin de Doemaleden aan het vaccinatietempo op te schroeven. „De mensen luisteren naar uw advies. We moeten volharden en geduldig met burgers samenwerken en hen het belang uitleggen van het voorkomen van deze ernstige ziekte.” Hij liet daarbij doorschemeren boetes niet uit te sluiten. Om de druk op de zorg te verlichten, deed gezondheidsminister Michaïl Moerasjko donderdag een beroep op oudere artsen en verplegend personeel om terug te keren van pensioen. Vanwege het tekort aan zuurstof beloofde directeur Dmitri Rogozin van ruimtevaartbedrijf Roskosmos raketproeven op te schorten om zuurstof te sparen.

Lockdown

Verschillende Russische regio’s zijn begonnen met de (her)invoering van maatregelen, waaronder QR-codes voor horecabezoek, thuiswerken en verplichte vaccinaties voor bepaalde beroepsgroepen. In de zwaar getroffen Zuid-Russische stad Voronezj gingen woensdag stemmen op voor een algehele lockdown.

Zover lijkt Moskou nog niet te willen gaan. Om twijfelaars over de streep te trekken, kondigde de gemeente woensdag aan dat 65-plussers die zich laten vaccineren een bedrag van tienduizend roebel (120 euro) tegemoet kunnen zien. Wie zijn huid duurder wil verkopen, kan meedingen naar auto’s, huizen en andere prijzen in de loterijen die burgemeester Sobjanin begin oktober herinvoerde.

Gezondheidspakket

De 72-jarige Nina Romanovskaja uit Moskou kreeg ‘slechts’ een speciaal gezondheidspakket cadeau van de kliniek waar ze zich liet inenten. Ze durft zelf niet goed met een journalist te praten, dus doet haar dochter telefonisch het woord. „Mijn moeder was stomverbaasd, die doos was zo zwaar dat ze hem nauwelijks naar huis kon dragen. Er zaten vitamines in, gezichtscrème, shampoo een tandenborstel en een zuurstofmeter”, vertelt Kristina Romanovskaja, terwijl haar moeder op de achtergrond de artikelen opsomt. Ook ontving ze een waardebon van 1.000 roebel (12 euro) van een lokale supermarkt.

Toen de twee vrouwen hoorden dat ouderen nu het tienvoudige van dat bedrag in cash uitbetaald kunnen krijgen, keken ze wel even verbaasd. „Als we wisten dat ze de prijs omhoog zouden gooien, dan hadden we nog even gewacht”, grapt Kristina. Toch wil de moeder van twee graag optimistisch zijn. „De meeste mensen met verstand hebben zich nu wel laten vaccineren. En dit virus kan toch niet eeuwig rondwaren?”

Daar denkt de onafhankelijke Russische demograaf Aleksej Raksja heel anders over. Raksja volgt de coronasituatie op de voet en geldt als een van de weinige onafhankelijke en betrouwbare bronnen op virusgebied. Wat hem betreft is Rusland niet in een vierde golf beland, maar is het de eerste, tweede, derde golf nooit te boven gekomen. „De mensen hebben kasja (pap) in hun hoofd, ze denken dat ze het virus kunnen ontlopen.”

Waar het officiële sterftecijfer in Rusland op 220.300 staat, schat Raksja de werkelijke sterfte als gevolg van het virus op 800.000. „De oversterfte zal deze winter oplopen tot één miljoen. In het ergste geval is het in december al zover, in het beste pas in februari, maar die miljoen doden gaan we zeker halen.” Ook op de lange termijn kunnen de gevolgen dramatisch uitpakken. Volgens zijn prognoses zal de levensverwachting in het toch al krimpende Rusland als gevolg van de pandemie met vier tot vijf jaar dalen.

Raksja wijt de grote impact van het virus niet alleen aan de lage vaccinatiegraad en het gure herfstweer, maar ook aan de slechte kwaliteit van drie van de vier beschikbare Russische vaccins. „Spoetnik is het enige vaccin dat echt bescherming biedt, de rest is kwalitatief ondermaats. Maar ook Spoetnik vertrouwen de mensen niet. Als de overheid de pandemie werkelijk wil bestrijden, dan moet het de internationaal erkende vaccins toelaten op de markt”. Hij vreest dat straffen en beloningen de bloeiende handel in valse vaccinatiecertificaten, die voor zo’n 100 euro online worden aangeboden, in de hand werken. „Hoe harder je straft, hoe meer achterdocht, hoe harder mensen uitwegen gaan zoeken.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 15 oktober 2021

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC in de ochtend van 15 oktober 2021

Adblock test (Why?)

De coronapandemie in Rusland wil maar niet temperen - NRC
Read More