In de ziekenhuizen kijken de artsen geïnteresseerd naar de patiënten met omikron. Want hoe beweegt deze virusvariant in ons lichaam? ‘Je moet voorzichtig zijn, maar het lijkt een enorm verschil met vorige golven.’
Spierpijn, keelpijn, een hoest, een beetje darmproblemen, algehele malaise, maar geen benauwdheid, geen koorts en ook niet het zo typerende reuk- en smaakverlies. OLVG-longarts Paul Bresser, die al bijna twee jaar druk is met covid, is ineens zelf geveld door het virus en somt zijn klachten op vanuit de lappenmand.
Minder ziekmakend
Qua timing zit hij goed, want het kan bijna niet anders of de familie Bresser is besmet met de omikronvariant. Alle signalen wijzen erop dat die minder ziekmakend is dan de inmiddels nagenoeg verdreven deltavariant. “Grieperig. Ik voel me niet lekker. Precovid zou ik hebben gezegd: ‘Ik heb keelontsteking’.”
Bresser is niet de enige die spreekt van milde klachten. Het spectrum loopt van nul symptomen tot een ic-opname. Uit onderzoeken uit Zuid-Afrika, Amerika en Engeland rijst wel het beeld dat omikron zich meestal manifesteert als een soort griep, met klachten in de bovenste luchtwegen en hoofdpijn, een loopneus, vermoeidheid en keelpijn. Smaak- en geurverlies en benauwdheid lijken minder vaak voor te komen. Hoe kan dat? Hoe kan een variant van een virus überhaupt andere klachten geven?
In neus en keel
Waarschijnlijk speelt mee dat het virus zich op een andere plek in het lichaam vasthecht. De omikronvariant nestelt zich niet diep in de longen, zoals de vorige varianten, maar in de bovenste luchtwegen: de neus en de keel. “Dat is een belangrijk verschil,” zegt Bresser. “Met een ontsteking diep in de longen kan de patiënt problemen met de gasuitwisseling krijgen.” De longen kunnen dan minder zuurstof aan het bloed afgeven, waardoor het bloed niet genoeg zuurstof naar de organen kan brengen, wat in potentie levensbedreigend is. “Vandaar dat covidpatiënten in het ziekenhuis extra zuurstof nodig hebben.”
Besmettelijker
Internationale onderzoeken laten steeds vaker zien dat bij de omikronvariant de virusdeeltjes in de neus en de keel blijven steken en de longen ontzien. Nadeel daarvan: dat maakt het waarschijnlijk besmettelijker. “Je hoest het makkelijker op dan wanneer het virus zich diep in de longen ophoudt.”
Dat omikron zeer besmettelijk is, heeft Bresser in zijn eigen huishouden gezien. “We zijn allemaal gevaccineerd en we hebben ons direct van elkaar afgezonderd en op onze kamers gegeten, maar op onze jongste na zijn de andere vijf binnen ons gezin besmet.”
Hoewel de besmettingscijfers met dagkoersen in Amsterdam van bijna 3500 positieve testuitslagen de pan uitrijzen, neemt het aantal door covidpatiënten bezette ziekenhuisbedden juist af. “Het lijkt een enorm verschil met de vorige golven,” zegt Bresser, die meteen een disclaimer maakt: “Je moet ook voorzichtig zijn, want als er nog veel meer besmettingen komen, kunnen de opnames oplopen.”
Internist-infectioloog Joost Wiersinga van Amsterdam UMC, die de wetenschappelijke publicaties over omikron op de voet volgt én aan het bed van de patiënten staat, is ook optimistisch, máár, zo zegt hij: “Ook van omikron kun je heel ziek worden. We zien het op onze afdeling.” Hij heeft een patiënt die 15 liter zuurstof nodig heeft, het maximum dat op een verpleegafdeling kan worden gegeven. Al lijkt het veel minder voor te komen, ook bij patiënten met de omikronvariant kan een heftige ontstekingsreactie in de longen ontstaan. “Dan is een patiënt flink ziek en heeft hij zuurstof nodig. In dat stadium zie je geen verschil meer bij iemand die met de omikron- of de deltavariant is besmet.”
Hoopgevende berichten
Over de hele linie ziet Wiersinga vooral hoopgevende berichten uit het buitenland komen. Een rapport van de overheid in Engeland meldde onlangs dat de kans op ziekenhuisopname met omikron de helft minder groot is. Ook blijkt dat patiënten met deze variant minder vaak op de ic terechtkomen én dat de ligduur ook nog eens korter is.
Om dat allemaal op het conto van de ‘mildere’ omikron te schrijven, gaat Wiersinga een stap te ver. Vlak het effect van de vaccins niet uit. “De verschuiving van het ziektebeeld moet je wel zetten tegen een achtergrond waarin bijna alle volwassenen gevaccineerd zijn. Ik kan me voorstellen dat als je ondanks je vaccinatie toch met covid in het ziekenhuis wordt opgenomen, je door het vaccin eerder opknapt.”
Voorraad dure medicijnen
Een tegenvaller is er ook: een goedwerkend medicijn met antilichamen werkt niet bij patiënten met de omikronvariant. Covidpatiënten die geen antilichamen aanmaken na infectie of vaccinatie, bijvoorbeeld omdat ze een immuunstoornis hebben, konden sinds de zomer terugvallen op een behandeling met in het lab gemaakte antilichamen. “Maar de spikes op het virus zijn bij omikron op zoveel punten aangepast, dat de antistoffen het niet meer doen.”
Gevolg: het ministerie zit met een voorraad dure medicijnen die in één klap waardeloos zijn. Daarbij is er voorlopig geen behandeling met nagebootste antilichamen. “Farmaceut GSK heeft een ander antilichaam op de markt gebracht, sotrovimab, die wel zou werken bij patiënten met omikron. De Nederlandse overheid zou dat hebben ingekocht.”
Langetermijneffecten
De andere medicijnen zijn nog wel effectief. Ontstekingsremmers werken wel bij de nieuwste variant. Er worden ook nog altijd bloedverdunners gegeven tegen longembolieën. En de coronapillen, die nog geïntroduceerd moeten worden, beloven volgens de farmaceuten ook bij omikron effectief te zijn.
Maar er zijn ook nog veel vragen. Hoe zit het met de langetermijneffecten na een omikronbesmetting? Niemand die het weet. Hoeveel meer ziekenhuisopnames kunnen we verwachten als omikron straks ook onder ouderen rondgaat? Ook dat is een zorg en een van de redenen waarom het kabinet met de voet op de rem versoepelt.
Vertroebeld beeld
Een aspect dat ook speelt: in Engeland zijn er schattingen dat 25 tot 30 procent van de patiënten mét covid en niet vanwége covid in het ziekenhuis is beland. Bijvoorbeeld iemand die vanwege hartproblemen is opgenomen, en na een test ook besmet blijkt. Dat vertroebelt het beeld. Dat is belangrijke informatie, want de opnamecijfers wegen zwaar bij de afwegingen om te versoepelen.
Hoe scheef is dat in Nederland? Zorgminister Ernst Kuipers noemde in de persconferentie afgelopen vrijdag een percentage van vijf procent. In Amsterdam UMC loopt een onderzoek waarbij gekeken wordt naar patiënten die op de spoedeisende hulp binnenkomen. Ook in het OLVG speelt dit, zegt internist-infectioloog Kees Brinkman op basis van ‘een kleine steekproef’. Hij telde tijdens zijn dienst vorig weekend van de vijftien patiënten op zijn covidafdeling maar drie patiënten met extra zuurstof. “De andere patiënten lagen er voor iets anders. Ze liggen vanwege besmettingsrisico wel op de covidafdeling, maar niet omdat ze ziek zijn van de infectie.”
Harde lockdown
Inmiddels is er dus een gigantische hoeveelheid besmettingen en dalende opnamecijfers. Is die harde lockdown dan eigenlijk wel nodig geweest? Ja, denkt Brinkman. “Gezien de omstandigheden in Nederland – weinig ic-capaciteit en een vertraagde boostercampagne – denk ik dat we er goed aan hebben gedaan. We waren in december onderweg naar code zwart.” Nu is de situatie anders. “Wat ze in Spanje suggereren, namelijk om covid als een griep te gaan beschouwen, is een verstandige opstelling.”
Effect van vaccins
En dan een tweede, derde en vierde booster? Brinkman hoopt dat het, als er geen nieuwe varianten komen, voor gezonde mensen niet nodig zal zijn. “Het immuunsysteem heeft zich miljoenen jaren ontwikkeld tot het niveau waarop we nu zitten. Het werkt geweldig goed tegen infecties. De vaccins zijn een ontzettende goede opvulling geweest om die eerste klappen op te vangen, maar met een vaccin pak je één eiwit waar het immuunsysteem een krachtige respons tegen opwerpt. Als je een natuurlijke infectie doormaakt, maakt het lichaam tegen het virus in zijn hele breedte – met al zijn eiwitten – immuniteit en ben je beter beschermd tegen nieuwe varianten. Hopelijk dooft dit uiteindelijk uit tot een verkoudheid waar je twee dagen voor thuisblijft.”
Dit doet omikron met je lijf: 'Voorzichtig zijn, maar het lijkt een enorm verschil' - Parool.nl
Read More
No comments:
Post a Comment