De ontdekking werd gedaan door een onderzoeker aan het Leids Universitair Medisch Centrum. De studie kreeg onlangs een publicatie in het medisch tijdschrift BMJ-Open. Onder andere CNN schreef erover.
Steroïden
Het draait allemaal om (cortico)steroïden, of meer precies een groep hormonen genaamd glucocorticoïden, die lijken op de lichaamseigen stof cortisol. Die wordt geproduceerd in de bijnierschors.
Omdat deze cortisol een ontstekingsremmende werking heeft, wordt het middel ook in kunstmatige vorm toegepast in medicijnen. Denk aan prednison. Maar het zit ook in verschillende astmamedicijnen, zoals inhalatoren (in de volksmond 'puffers' genoemd).
Promovenda Merel van der Meulen van het LUMC analyseerde samen met haar collega's hersenscans van twee soorten gebruikers van deze glucocorticoïden: 222 mensen die de medicijnen slikken of geïnjecteerd krijgen en 557 mensen die de stof inhaleren. De scans van deze groepen vergeleek ze met die van ruim 24.000 niet-gebruikers.
Afwijkende structuur
Wat bleek: ze zag bij gebruikers van dit medicijn dat de zogeheten witte stof in de hersenen een afwijkende structuur had, vergeleken met degenen die deze geneesmiddelen niet gebruikten.
Witte stof verbindt hersengebieden en zorgt voor de communicatie daartussen. De ontdekking is mogelijk een verklaring voor bijwerkingen zoals angst en depressie, die regelmatig worden waargenomen na langdurig gebruik en/of hoge doseringen.
Kleine veranderingen
Het gaat om kleine veranderingen: gemiddeld is de afname van de witte stof 1 tot 2 procent. De veranderingen zijn groter bij extremere situaties, zoals de ziekte van Cushing, waarbij de lichaamseigen stof jarenlang sterk verhoogd is.
Onno Meijer, hoogleraar moleculaire neuro-endocrinologie van corticosteroïden aan het LUMC, noemt de ontdekking van zijn promovenda 'opvallend'. Al zegt hij er nog wel bij: officieel gaat het nog niet om een oorzakelijk verband. "Maar in muizenstudies, waar wel alles onder controle is, zien we vergelijkbare effecten. Voor ons is het verdacht."
Volgens Meijer merken de meeste patiënten niet veel van de verandering in de hersenen. Mensen die lang een hoge dosering krijgen, of mensen die gevoelig zijn, zouden wel iets kunnen merken, zoals een verminderd vermogen om kennis op te nemen. Ook kan het invloed hebben op de stemming.
De grootste effecten waren te zien bij mensen die de medicijnen slikten of geïnjecteerd kregen. Ook waren er veranderingen in de grijze stof, waar de zenuwcellen zitten. Dit heeft weer te maken met allerlei cognitieve en emotionele hersenfuncties. "Maar de effecten op de witte stof waren het duidelijkst", zegt Meijer.
Goed voor de bewustwording
Wat betekent dit nieuws nu voor de mensen die deze middelen gebruiken? En voor de artsen die de medicijnen voorschrijven? Volgens de hoogleraar zijn de resultaten een extra reden om behoedzaam met de middelen om te gaan. "De meeste dokters weten dit, maar niet alle dokters zijn zich er bewust van. Ik denk dat er ook dokters zijn die zeggen: ach, zo'n puffer kan geen kwaad. Het is goed dat die zich weer bewust worden van eventuele bijwerkingen en zo laag mogelijk doseren."
Gezien het grootschalige gebruik van deze geneesmiddelen – tussen de 3 en 9 procent van de bevolking gebruikt deze medicijnen – moeten zowel artsen als patiënten op de hoogte zijn van de mogelijke effecten op de hersenen, vindt hij. Vooral ook omdat niet zeker is of het om een voorbijgaand effect gaat.
Geen angst aanjagen
Tegelijk wil hij mensen 'ook weer niet onnodig angst aanjagen'. Hij snapt dat de arts die de medicijnen voorschrijft niet altijd alle bijwerkingen kan noemen. "Anders wil nooit meer iemand medicijnen." Soms is het middel nu eenmaal hard nodig. Als mensen stoppen met puffers, gaat dat 'ongetwijfeld' tot andere grote problemen leiden. "Het zal bijvoorbeeld voor longontstekingen zorgen. Dat is al helemaal niet goed. Ongetwijfeld zijn er ook mensen die best zonder kunnen, of minder vaak. Maar het is in de praktijk niet eenvoudig om dat te bepalen voor iedere gebruiker "
Een Amerikaanse hoogleraar die onderzoek heeft gedaan naar het effect van steroïden op mensen met astma, Thomas Ritz, zegt tegen de nieuwszender CNN dat deze studie een bevestiging is van 'wat we al weten over astmabehandeling': neem zo min mogelijk corticosteroïden in zolang je astma niet ernstig is. "Blijf bij geïnhaleerde steroïden en overleg met de behandelend arts wanneer het mogelijk is dit af te bouwen als je je beter voelt."
Kijken naar alternatieven
Hoogleraar Meijer is het daarmee eens: "Er zijn ook al veel andere mogelijke bijwerkingen van deze medicijnen bekend, ook buiten de hersenen. Ik denk dat ons onderzoek weer een reden kan zijn om, bij patiënten die geen ernstige klachten hebben, te kijken of het slim is om af te bouwen. Of om te kijken of er alternatieven zijn."
Hij adviseert patiënten die de genoemde klachten herkennen naar de huisarts te gaan. "Of in ieder geval de voorschrijver ervan op de hoogte stellen. Die kan daar dan iets over zeggen."
Astma-medicijn niet altijd met steroïden
Astmapatienten krijgen niet altijd corticosteroïden-inhalatoren voorgeschreven. Er bestaan ook inhalatoren die bedoeld zijn om snel verlichting te geven bij een astma-aanval. Dit worden luchtwegverwijders genoemd. In luchtwegverwijders zitten geen steroïden, maar bepaalde stoffen die de spieren in de longen ontspannen.
Bij luchtwegbeschermers inhaleer je wel met corticosteroïden. Die werken ontstekingsremmend en beschermen de luchtwegen tegen prikkels die benauwdheid veroorzaken. Hierdoor verbetert de conditie van de longen en neemt het aantal aanvallen van benauwdheid af.
Daarnaast bestaan corticosteroïden om in te nemen. Dit wordt gebruikt bij een behandeling van enkele dagen tot twee weken bij een tijdelijke verergering van de astma. Prednison is één van die middelen.
Bron: Apotheek.nl
Ontstekingsremmer in astmapuffer kan witte stof in hersenen verstoren - RTL Boulevard
Read More
No comments:
Post a Comment