Veel Staphorsters kiezen er uit religieuze overwegingen voor zich niet te laten inenten. Dit zet de ic van het Zwolse Isala-ziekenhuis zo onder druk dat die operaties moet uitstellen. Hoe breng je een strenggelovige gemeenschap op andere gedachten?
Reza Pezeshki Nia is van zichzelf geen Bijbellezer, maar dezer dagen mag hij graag uit Mattheüs 4 citeren. Als huisarts in de gemeente Staphorst krijgt hij veel patiënten in zijn praktijk die zich niet hebben laten vaccineren tegen corona omdat ze liever vertrouwen op God. Die mensen vertelt Pezeshki Nia het verhaal van Jezus die door de duivel wordt uitgedaagd om van een tempel te springen omdat hij toch wel door de engelen zal worden opgevangen, waarop Jezus tegenwerpt dat je God niet op de proef mag stellen.
‘De moraal van het verhaal is dat we ook een eigen verantwoordelijkheid hebben in ons leven’, zegt Pezeshki Nia. ‘Sommigen van mijn patiënten laten zich hierdoor overtuigen, maar de meesten niet. Die weten zeker dat het vaccin door de duivel is uitgevonden.’
Hoe breng je mensen die uit religieuze overwegingen een coronaprik weigeren op andere gedachten? Die vraag drong zich deze week op toen bekend werd dat de vaccinatiegraad in Staphorst op 56 procent is blijven steken, tegenover 83 procent landelijk. Het Isala-ziekenhuis in Zwolle trok aan de bel: de helft van alle coronapatiënten die daar op de ic liggen, is afkomstig uit Staphorst. De druk op de afdeling is zo groot dat er al twintig operaties zijn afgezegd. ‘Als deze stijgende lijn zich voortzet’, waarschuwde bestuurder Ina Kuper op de site van het ziekenhuis, ‘zal het wéér alle hens aan dek zijn.’
Twee opties
Maak een wandeling door het centrum van Staphorst, dat zo’n 18 duizend inwoners telt, en je krijgt niet direct de indruk dat je in een coronabrandhaard bent beland. Of je nu bij kapsalon Knipp & Ko, schoenenwinkel Zuss & Zij of bakkerij Slager komt, overal staan flacons met desinfecterende zeep en hangen posters met het advies om afstand te houden.
Het probleem zit hem dan ook elders: achter de voordeur van de duizenden Staphorsters die op zondag twee keer ter kerke gaan en geloven dat je niet mag ingrijpen in de voorzienigheid Gods. Die overtuiging weerhoudt hen er niet alleen van een verzekering af te sluiten, ze blijven ook verre van alles wat lijkt op een vaccin. Dat gaat al terug tot eind 18de eeuw, toen steile theologen zich fel teweer stelden tegen de eerste pokkenvaccins. Veertig jaar geleden leidde diezelfde houding tot een polio-epidemie in Staphorst waarbij tientallen kinderen verlamd raakten en er vijf overleden.
Droeg destijds de ruime aanwezigheid van grote gezinnen in het dorp eraan bij dat het virus zich razendsnel kon verspreiden, nu is dat met corona niet anders. Volgens de laatste cijfers ligt het aantal gemelde besmettingen in Staphorst twaalf keer zo hoog als het Nederlandse gemiddelde.
Wie vindt dat de Staphorsters dringend aan nieuwe opvattingen toe zijn, ontkomt niet aan een dilemma dat zich al eerder aftekende in het debat over de vraag hoe je complotdenkers van mening kunt laten veranderen: kies je voor een empathische benadering met het risico dat gevaarlijke ideeën te veel ruimte krijgen, of voor een offensieve benadering met het risico dat gesprekspartners zich verder ingraven in hun eigen gelijk?
Isala-bestuurder Ina Kuper koos de tweede optie. In een interview in het Reformatorisch Dagblad gaf ze te kennen geen enkel begrip te hebben voor de ongevaccineerden in Staphorst. ‘Laten mensen hun gezond verstand gebruiken’, zei ze.
Ook was ze kritisch op niet-gevaccineerden die er geen moeite mee hebben om zich in haar ziekenhuis met medicijnen te laten behandelen. ‘Ik zou zeggen: zie het nemen van een vaccin ook als een behandeling.’ Op de vraag van de interviewer of ze zich kon voorstellen dat gewetensbezwaarden zich onder druk gezet voelen, antwoordde Kuper: ‘Het zou ook een gewetenszaak moeten zijn voor niet-gevaccineerde mensen dat de zorg voor anderen in het gedrang komt.’
Prikpolarisatie
Het zijn uitspraken die bij veel Nederlanders weerklank zullen vinden. Maar toen Jan Talen het interview las, raakte hij hevig ontstemd. Talen is ouderling bij de Hersteld Hervormde Gemeente, een kerk in Staphorst met vijfduizend leden die tijdens de lockdown in opspraak kwam omdat de diensten er gewoon doorgingen. ‘De mensen in onze kerk worstelen ook met al die besmettingen’, zegt hij, maar er wordt wel met twee maten gemeten. De ziekenhuizen worden ook belast door mensen die roken, drugs gebruiken en ongezond eten. Daar hoor je niemand over. Zoals altijd komen de christenen weer in de verdrukking. In andere landen worden ze vermoord en hier worden ze tot een vaccinatie gedwongen.’
Dit is dus precies wat ze op het gemeentehuis van Staphorst proberen te voorkomen: prikpolarisatie. Burgemeester Jan ten Kate en wethouder Volksgezondheid Alwin Mussche onthouden zich bewust van een standpunt over burgers die bedanken voor het vaccin. ‘Vaccineren werkt, maar het is belangrijk ieders keuze te respecteren,’ verklaren ze via een gemeentewoordvoerder.
Ten Kate, zelf wel geprikt, zei eerder in het Reformatorisch Dagblad: ‘In heel Nederland zie je polarisatie op dat punt. Terwijl in het dna van Staphorsters juist zit dat ze samenwerken, schouder aan schouder staan. We moeten het met elkaar fiksen.’
Ook huisarts Pezeshki Nia gelooft niet in een confronterende aanpak. ‘Ik ga met al mijn patiënten het gesprek aan, zelfs al kost me dat anderhalf uur. Ik probeer hen zo veel mogelijk neutrale informatie over het vaccin te geven en uit te zoeken wat er achter hun weerstand schuilt. Maar hoe ze ook reageren: ik laat iedereen in zijn waarde.’
Uit onderzoek van RIVM-arts Helma Ruijs blijkt dat het sowieso weinig zin heeft om gereformeerden met medische argumenten te proberen te verleiden tot een prik. Als deze groep al ergens gevoelig voor is, dan zijn het religieuze argumenten, maar ook die vinden doorgaans alleen gehoor bij gematigdere geledingen.
Pezeshki Nia: ‘Ik zeg vaak tegen mijn patiënten dat alles door God is gemaakt, dus ook het vaccin. Soms krijg ik de volgende dag een telefoontje: dokter, ik heb besloten het te doen. Daar word ik dan helemaal emotioneel van.’
Vredig en vrij
Tot voort kort moesten de Staphorsters naar Zwolle om zich te laten vaccineren, afgelopen dinsdag konden ze voor het eerst terecht in een gezondheidscentrum aan de rand van het dorp. Er kwamen in vier uur tijd 129 inwoners op af, van 12-jarige kinderen tot hoogbejaarde dames in traditionele klederdracht. De GGD IJsselland toonde zich verheugd.
Is dit het bewijs dat een empathische benadering de meeste vruchten afwerpt? Dat valt nog te bezien. Het is nog maar de vraag hoeveel van de duizenden ongevaccineerden in Staphorst er volgende week dinsdag naar de tweede prikronde zullen komen.
Ouderling Talen, die inmiddels een ‘constructief gesprek’ heeft gevoerd met Isala-bestuurder Kuper, zal hen in elk geval niet aanmoedigen. ‘Ik stond de afgelopen dagen bij twee mannen aan het sterfbed die ziek waren geworden door corona. Beiden lagen er zo vredig en vrij bij. Ze vertelden me dat ze er geen spijt van hadden dat ze zich niet hadden laten vaccineren. Een van hen zei zelfs: hoe eerder ik sterf, hoe beter. Het is net als met die mensen die in de Middeleeuwen lachend op de brandstapel stonden: ze verlangden naar de dood, omdat ze wisten wat er daarna zou komen. Wie ben ik dan om mensen een vaccinatie op te dringen?’
Pezeshki Nia merkt dat het taboe op vaccineren nog altijd levensgroot is in Staphorst. ‘Ik heb patiënten die zich wel willen laten prikken, maar doodsbang zijn voor het oordeel van de gemeenschap. Daarom ga ik binnenkort bij hen thuis langs om hen stiekem het vaccin te geven. Overigens vertelde een oudere patiënt dat Staphorsters tijdens de polio-epidemie al naar andere dorpen gingen om zich in het geheim te laten prikken. Wat dat betreft is hier in veertig jaar tijd weinig veranderd.’
Veel is in Staphorst door God gemaakt, maar niet het vaccin - Volkskrant
Read More
No comments:
Post a Comment