N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Neurologie Vijf maanden na infectie met het coronavirus is bij patiënten schade aan de hersens te zien – ook bij mensen die de ziekte thuis doormaakten.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data82994358-71a66c.jpg)
In de hersenen van mensen die een infectie met het coronavirus SARS-CoV-2 hebben doorgemaakt, zijn maanden na de besmetting nog veranderingen te zien in gebieden die een rol spelen bij ruiken en bij het geheugen. Dat is zelfs al zo na een milde infectie. De grijze stof, waarin de hersencellen zitten, is in die gebieden gemiddeld genomen iets dunner geworden. Ook is het brein als geheel wat gekrompen, en zijn bepaalde cognitieve vermogens sterker afgenomen bij mensen die de infectie hebben doorgemaakt, vergeleken met niet-besmette mensen. Dat ontdekten Britse onderzoekers toen ze hersenscans van voor en na de infectie met elkaar vergeleken van honderden deelnemers in een Britse biobank. De resultaten verschenen maandag in het medisch wetenschappelijke tijdschrift Nature.
Het is de eerste studie die het effect van een corona-infectie op het brein vergelijkt met de situatie vóór de infectie. Hierdoor kan met meer zekerheid worden gezegd dat de veranderingen samenhangen met de infectie. Of de effecten op het brein door het virus zelf komen of door de afweerreactie die een infectie opwekt, is op basis van het onderzoek niet te zeggen. Ze zouden zelfs veroorzaakt kunnen worden doordat het reukvermogen in de neus na een infectie is uitgeschakeld en de betreffende hersendelen hierdoor tijdelijk geen prikkels meer krijgen.
Grijze stof
De Britten vergeleken twee hersen-scans van 785 mensen in de UK Biobank tussen 51 en 81 jaar oud. In die databank hebben sinds 2006 honderdduizenden vrijwilligers hun medische gegevens gedeeld. Van de onderzochte groep hadden er 401 een SARS-CoV-2 infectie gehad voordat de tweede scan was gemaakt. De rest, een vergelijkbare groep mensen, was niet geïnfecteerd. Er zaten ongeveer vijf maanden tussen het moment van infectie en de tweede scan.
Gemiddeld genomen was de grijze stof, waarin de cellichamen van hersencellen zitten, sterker afgenomen in de geïnfecteerde groep in hersengebieden die te maken hebben met ruiken en met het onthouden van gebeurtenissen. Daarnaast zagen de onderzoekers aanwijzingen van zenuwschade in de olfactorische hersenschors, die bij ruiken betrokken is. In de groep geïnfecteerden was ook het volume van het brein in zijn geheel iets afgenomen. Daarnaast scoorden zij lager op een neuropsychologische test die onder meer de verwerkingssnelheid van informatie en de mentale flexibiliteit test.
De gevonden verschillen waren wel klein, ze varieerden tussen 0,2 en 2 procent krimp. Ter vergelijking: in de loop van het leven krimpen hersengebieden al van nature – zo krimpt de hippocampus, betrokken bij het geheugen, bij ouderen jaarlijks 0,2 tot 0,3 procent.
Ontregelde afweerreactie
De effecten van een infectie op het brein waren er ook na een milde infectie die mensen thuis hadden doorgemaakt. De verschillen tussen de mensen die wel en niet geïnfecteerd waren, bleven ook bestaan wanneer de vijftien deelnemers buiten beschouwing werden gelaten die met ernstige Covid-19 waren opgenomen in het ziekenhuis.
Ter vergelijking deden de onderzoekers dezelfde analyse bij elf mensen die tussen de twee scans een longontsteking hadden gehad door een andere ziekteverwekker dan het coronavirus. Bij deze mensen vonden ze de hersenveranderingen niet terug die ze bij de covidgroep zagen.
„Het is verrassend dat in deze studie ook verschillen worden gevonden bij mensen die de infectie thuis hebben uitgeziekt”, zegt neuroloog Matthijs Brouwer van het Amsterdam UMC. „We weten dat bij mensen met ernstige Covid-19 er effecten op de hersenen zijn te zien, waarschijnlijk door een ontregelde afweerreactie in het brein – een indirect effect van het virus. Het virus zelf is nog nooit aangetoond in hersencellen.”
Het is wel de vraag hoe relevant deze bevindingen zijn in de behandelpraktijk, benadrukt Brouwer. „Het is niet duidelijk of de deelnemers aan deze studie op het moment van de scan klachten hadden. De enige informatie over hoe de deelnemers in de studie functioneren komt uit de cognitieve test die de onderzoekers afnamen, en die zegt niet zoveel over het dagelijks functioneren.”
Langetermijneffecten
„Het is een elegante, solide opgezette studie”, vindt David Linden, psychiater en hoogleraar translationele neurowetenschap aan Maastricht University. „We zien hier na een infectie met SARS-CoV-2 een versnelling van de veranderingen in bepaalde hersengebieden die je sowieso met het toenemen van de leeftijd ziet. Bij de jongere leeftijden zie je nauwelijks verschil, bij de ouderen komt het effect van covid bovenop dat van de leeftijd.”
De studie onderstreept het belang om de langetermijneffecten van een milde covidinfectie in de gaten te houden, vindt Linden. Of een infectie ouderen ook kwetsbaarder maakt om versneld dementie te ontwikkelen, zoals de auteurs opperen, zal verder onderzoek moeten uitwijzen.
Het heeft overigens geen zin om een hersenscan te laten maken als je een milde vorm van Covid-19 hebt gehad, zegt Linden. „Het gaat om kleine gemiddelde effecten op groepsniveau, die vind je niet terug in een individu.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data80826790-16dc8c.jpg)
Hersenkrimp en -schade na een corona-infectie - NRC
Read More
No comments:
Post a Comment