Pijn is meer dan een signaal dat er iets fout gaat. In de darmen zorgt pijn direct voor bescherming en herstel. Pijnstillers zouden daardoor meer kwaad kunnen doen dan goed.
Als je vinger de vlam raakt, gaat er een zenuwprikkel naar de hersenen die doorgeeft dat er iets pijnlijk fout gaat, waarna de hersenen een signaal sturen naar de arm, die de vinger terugtrekt. Dat is wat de schoolboekjes zeggen over pijn, en het nut daarvan. Het is de alarmbel, die ervoor zorgt dat we lichaamsschade zoveel mogelijk beperken en gevaar mijden.
Maar pijn doet meer dan dat, blijkt uit recent onderzoek. In de darmen zorgt pijn langs een directe lijn voor herstel van schade en voor bescherming tegen ziekten, zonder tussenkomst van de hersenen.
Een onderzoeksgroep van Harvard Medical School in de VS heeft onlangs in vakblad Cell laten zien dat bepaalde neuronen in de darmwand de aanmaak reguleren van de slijmlaag die essentieel is voor het beschermen van de darmwand en voor een gezonde darmflora. Dat slijm wordt aangemaakt door zogeheten slijmbekercellen. En die blijken te worden aangestuurd door nociceptors, neuronen die gevoelig zijn voor pijnprikkels.
Lokaal effect
Het klinkt merkwaardig dat pijn zo’n direct lokaal effect heeft. Maar voor de onderzoekers kwam dit niet onverwacht, vertelt Daping Yang, een jonge Chinese onderzoeker op Harvard en eerste auteur van deze studie: “Die neuronen, die nociceptors, zitten in het epitheel, de binnenste laag van de darmwand en hebben via hun uitlopers contact met andere cellen daar. Nociceptors geven niet alleen prikkels door aan de hersenen, maar produceren aan die uitlopers ook eiwitten die werken als signaalstoffen. Dat was bekend. Wij hebben nu in kaart gebracht wat een van die signaalstoffen doet, en hoe dat precies in zijn werk gaat.”
De onderzoekers kweekten muizen die die nociceptors misten, en zagen dat bij die dieren de slijmlaag in de darmen verslechterde. Daarna achterhaalden ze welke signaalstof door de nociceptors naar de slijmbekercellen wordt gestuurd en met welke receptor die bekercellen dat signaal oppikken.
Het is voor het eerst dat de aansturing van slijmproductie door pijngevoelige zenuwcellen is aangetoond, zegt Yang. Maar het is niet de enige knop die die zenuwcellen hebben. Toeval of niet, in dezelfde editie van Cell verscheen een studie van een andere Amerikaanse onderzoeksgroep – aan Weill Cornell Medicine, een medische faculteit in New York – waarin werd aangetoond dat andere nociceptors een signaalstof afgeven die de groei bevordert van gezonde micro-organismen, de darmflora. De precieze werking van dat signaal is nog niet opgehelderd.
“Dat onderzoek vult het onze aan”, zegt Isaac Chiu, onderzoeksleider op Harvard Medical School. “Die onderzoekers hebben laten zien dat de darmflora verslechtert als pijngevoelige zenuwcellen wegvallen. Dat zien wij ook bij onze muizen die pijngevoelige zenuwcellen missen.”
Een verdunde slijmlaag op de darmwand en een verslechterde darmflora zijn de symptomen van zogeheten inflammatoire darmziekten, zoals crohn en colitis ulcerosa. De onderliggende oorzaak lijkt nu te liggen in het wegvallen van pijnprikkels die de darm gezond houden.
Pijnbestrijding kan de aandoening erger maken
Die ontdekking verandert het denken over deze veelvoorkomende darmziekten én over hun behandeling. Darmpatiënten lijden veelal pijn, maar bestrijding daarvan zou hun aandoening erger kunnen maken, zeggen de onderzoekers.
Dat klinkt nog steeds merkwaardig. Want pijn is een gewaarwording, die tot stand wordt gebracht door elektrische signalen in de hersenen. En hier gaat het over zenuwcellen die zonder tussenkomst van de hersenen met chemische signalen de darmwand op orde houden.
Chiu: “Inderdaad, maar het hangt van de situatie af. In normale omstandigheden, met een gezonde darm, voelen we geen pijn. Er komt geen pijnprikkel door naar de hersenen. Maar als we in die gezonde situatie de pijngevoelige neuronen weghalen, verslechtert de slijmlaag van de darm. Dus die pijnneuronen waren wel degelijk aan het werk. Maar in die situatie merken we dat niet. De gewaarwording van pijn krijg je in het geval van een darmziekte, een ontsteking bijvoorbeeld of een beschadiging. Want dan moeten de zenuwcellen die herstel aansturen zo hard aan de slag dat er wél een signaal doorklinkt in de hersenen. We voelen pijn.”
Wat doet pijnmedicatie precies?
Hamvraag is nu wat pijnmedicatie precies doet. Blokkeert die alleen de gewaarwording van pijn in de hersenen of ook de helende werking van pijnneuronen in de darm? In het eerste geval help je de patiënt, in het tweede geval bepaald niet.
Chiu: “We weten het nog niet precies. Het werkingsprincipe van pijnstillers is dat ze de gewaarwording van pijn blokkeren. Maar, als gezegd, die pijnneuronen zijn ook actief als we geen pijn gewaarworden. Of pijnmedicatie ook dat verstoort, moeten we nu uitvinden. We weten dat krachtige pijnstillers als opiaten de werking van de darm vertragen en de darmflora aantasten. Maar het kan heel goed zijn dat andere medicijnen alleen de gewaarwording van pijn blokkeren en niet de werking van pijnneuronen in de darmen. Dat moeten we uitzoeken. Maar de essentiële rol van pijnneuronen in de darmwand zou ons wel voorzichtig moeten maken met het voorschrijven van pijnmedicatie.”
Chronische darmontsteking
Wereldwijd lijden zo’n tien miljoen mensen aan inflammatoire darmziekten, ofwel chronische darmontsteking. In Nederland wordt het aantal patiënten geschat op 90.000. De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen. Crohn is een chronische ontsteking van de slijmlaag en kan overal in het spijsverteringskanaal optreden, van mond tot anus. De aandoening is genoemd naar de Amerikaanse arts die haar negentig jaar geleden beschreef. Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van de dikke darm die met zweervorming (ulcera) gepaard gaat. Bij beide aandoeningen krijgen patiënten vaak langdurig ontstekingsremmers om symptomen als diarree en bloedarmoede te verminderen.
Lees ook:
Als de pijn onverklaarbaar is, wat is er dan tegen te doen?
Onverklaarbare pijn is een groot probleem voor veel Nederlanders. Ongrijpbaar, maar een oplossing komt dichterbij met onderzoek in Leiden.
Pijn is niet fijn, maar het zorgt wel voor een gezonde darmflora - Trouw
Read More
No comments:
Post a Comment